Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms M 109 Pocher Hours, f. 156r: Denise Poncher (detail)

Meester van de Chronique scandaleuse

Direct link to:

Hamburg, Dr. Jörn Günther Antiquariat (Thans Basel & Stalden), Ms nr 191 (site 2021) Octovien de Saint-Gelais, Epistres d’Ovide (thans: Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms 121)

Getijdenboek van Charles Quint in de Biblioteca Nacional in Madrid

Frans boekverluchter, waarschijnlijk werkzaam in Parijs tussen ongeveer 1493 en 1510. De Meester van de Chronique scandaleuse kan worden gerekend tot de zogenaamde School van Rouen, indien we althans deze school opvatten in de zin zoals aldaar beschreven. Hij ontleent zijn naam aan de door hem verzorgde verluchting van een Chronique scandaleuse, thans bewaard te Parijs, Bibliothèque Nationale, ms Clair. 481.

Parijs, Bibliothèque Nationale, ms Clair. 481, f. 37r (detail)

De meester werd voor het eerst gedefinieerd en bestudeerd door Plummer 1982, die hem de naam Meester van Morgan 219 gaf, zulks naar het door hem verluchtte getijdenboek in New York, Pierpont Morgan Library, ms. M 219.

We komen de meester voorts ook tegen onder de naam Meester van Jean de Bilhères, zulks naar een getijdenboek van de Abdij van Saint-Denis (Parijs, Bibliothèque Nationale ms. lat 1071).

De Meester van de Chronique scandaleuse illustreerde ook door de Parijse uitgever Antoine Vérard gedrukte werken uit het laatste decennium van de 15e eeuw.

Naast een groot aantal getijdenboeken, waarvan de belangrijkste is het getijdenboek van Adrien Gouffier (Londen, Sotheby’s, Cat. 6 december 1983, lot 86), versierde onze meester een aantal ambitieuze profane teksten, veelal zeldzaam en vaker origineel dan elegant. Tot deze profane teksten behoren een Institutiones divinae van Lactance (Parijs, Bibliothèque Nationale, ms lat 1671), een Livre de la dédicace du temple saint françoys (Parijs, Bibliothèque Nationale, ms fr 1680) en een Histoire de la Toison d’Or van Guillaume Fillastre, waarvan de meester het frontispice schilderde (Parijs, Bibliothèque Nationale, ms fr 138).

Catalogus

Autun, Bibliothèque municipale

Ms 191 getijdenboek, Parijs, ca 1480-1500 verluchting door Meester van de Chronique Scandaleuse: eerste 4 miniaturen; Meester van Kardinaal de Bourbon: laatste 2 miniaturen

Besançon, Bibliothèque municipale

Ms 851 Jean Mansel, Fleur des histoires, Parijs, ca 1493-1510 verluchting door Meester van Jacques de Besançon en Meester van de Chronique scandaleuse: f. 24

literatuur:

  • Avril & Reynaud 1993, p. 276
Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms 121

Londen, British Library

Ms Stowe 955 Pierre Sala, Enigmes, dit autrefois Emblesmes et devises d’amour, Lyon, ca 1500-1505, portret van Pierre Sala op f. 17r door Jean Perréal, overige verluchting door de Meester van de Chronique scandaleuse

Londen, British Library, Ms Stowe 955, f. 10r 14r

literatuur:

  • Burin 2001, p. 39

Voor verdere literatuur zie onder Jean Perréal

Londen, Christie’s

Catalogus 6 juli 2011 (Arcana, III), lot 20, zogenaamde Getijdenboek van Peckover, Bourges, ca 1485-1490, verluchting door Jean Colombe: f. 42v visitatie, 55v aanbidding van het kind, 60v tempel, 87r Kruisiging, 92r pinksteren; Jean Poyer: f 82r opname van Maria in de hemel; de Meester van de Canonplaten van Princeton, ms. Garrett 40: f. 24r annunciatie, 125r Job naakt op de mesthoop in een kerkhof omgeven door vrienden; Meester van de Triomfen van Petrarca: f. 13r Johannes op Patmos; de Meester van de Chronique scandaleuse (voorheen genaamd Meester van Morgan 219) en Werkplaats van Guillaume Piqueau of Meester van de Alarmes de Mars: kalenderminiaturen en randen

literatuur:

  • König 1989, nr. 71
  • Londen, Christie’s, Catalogus 6 juli 2011 (Arcana, III), lot 20

Londen, Sam Fogg Rare Books

Getijdenboek van Anne Cossart, 216 leaves, 13 full-page miniatures, 2 large miniatures and 24 calendar miniatures, Parijs, ca 1500 verluchting door de Meester van de Chronique scandaleuse

Londen, Sam Fogg Rare Books, Getijdenboek van Anne Cossart

Londen, Sotheby’s

Catalogus 6 december 1983, lot 86 getijdenboek van Adrien Gouffier, Parijs, ca 1493-1510

literatuur:

  • Avril & Reynaud 1993, p. 276

Catalogus 8 december 2015, lot 66 Heron getijdenboek, Parijs, ca 1490-1500 verluchting door Meester van de Chronique scandaleuse en 2 anonieme meesters, f.7r John on Patmos; f. 16r, Annunciation; f. 31v Visitation; f. 39r Nativity; f. 43r Annunciation to the Shepherds; f. 46r Adoration of the Magi; f. 49r Presentation; f. 52r Massacre of the Innocents; f. 57r Coronation of the Virgin;  f. 61r Crucifixion; f. 64r Pentecost; f. 67r King David harping; f. 80r Raising of Lazarus; f. 109r, Virgin and Child, with kneeling patron;  f. 113r Christ as the Salvator Mundi; enthroned, blessing, and holding an orb  

literatuur:

  • Sotheby’s 8 december 2015, lot 66

Madrid, Biblioteca Nacional

Ms vit 24-3 Getijdenboek van Charles Quint, Parijs, ca 1500 verluchting o.a. door Jean Poyer en de Meester van de Chronique scandaleuse

literatuur:

  • Brussel 1985 (1), nr. 64
  • Avril & Reynaud 1993, p. 276

Malibu, J. Paul Getty Museum

Ms 109 Poncher Getijdenboek, Parijs, ca 1500 verluchting door de Meester van de Chronique scandaleuse: f. 16r, 45v, 64r, 90v, 93r, 95v, 130v, 137r, 156r: Denise Poncher before a vision of Death; Jean Pichore: f. 194r, 242r; de Meester van Kardinaal van Bourbon: f. 60v, 79r, 99v, 100v, 101v, 102r, 107r, 108r, 109r, 109v, 114r, 115r, 116r, 116v, 121r, 122r, 123r, 123v, 128v, 129v, 134v, 135v, 140r; de Meester van Jacques de Besançon: f. 39r, 55v, 203v, 205v, 206r, 206v, 207r, 207v, 208r, 208v, 209r, 209v, 211r, 212v, 213r, 214r, 214v, 215r, 215v, 216v, 217r, 218r, 218v, 226v

Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms M 109 Pocher Hours, f. 130v (detail)

literatuur:

  • Morrison 2014

Ms 121 Ovidius, Excerpts from the Heroides, with Octavien de Saint-Gelais, Letters, Parijs, ca 1493 Meester van de Chronique scandaleuse

Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms M 121, f. 55r (detail, met Anne van Brittannië)

New York, Pierpont Morgan Library

Ms M 219 getijdenboek, Parijs, ca 1500

literatuur:

  • Plummer 1982, nr. 125
  • Avril & Reynaud 1993, p. 274

Ms M 290 getijdenboek, Parijs, ca 1500 verluchting door de Meester van de Chronique scandaleuse en een late volgeling van Jean Poyer

literatuur:

  • Plummer 1982, nr. 126

Parijs, Bibliothèque Mazarin

Ms 1581 Flavius Josèphe: Les Antiquités juives, ca 1503 verluchting door Robert Boyvin: ff. 311, 349v, 371v, en 387v), de Meester van de Chronique scandaleuse: ff. 71 en 108v en Jean Pichore: de overige miniaturen

literatuur:

  • Blum & Lauer 1930, p. 93, pl. 76
  • Avril & Reynaud 1993, nr. 234

Parijs, Bibliothèque nationale

Ms Clair. 481 Jean de Roye, Chronique scandaleuse, Parijs, 1502

f. 1r

literatuur:

  • Avril & Reynaud 1993, p. 274, 276

Ms fr 138 Guillaume Fillastre, Histoire de la Toison d’Or, Parijs, ca 1493-1498 frontispice op f. 1v door Meester van de Chronique scandaleuse; overigens met vraagteken ook wel toegeschreven aan Jean Bourdichon; overige verluchting door middelmatige hand

literatuur:

  • Avril & Reynaud 1993, p. 276

Voor afbeelding zie onder: Jean Bourdichon

Ms fr 1680 Livre de la dédicace du temple saint françoys, Parijs, ca 1493-1510

literatuur:

  • Avril & Reynaud 1993, p. 276

Ms lat 1071 getijdenboek, Parijs, ca 1493-1510

literatuur:

  • Avril & Reynaud 1993, p. 274

Ms lat 1671 Lactance, Institutiones divinae, Parijs, ca 1502-1505

literatuur:

  • Pächt-Thoss 1977, p. 84
  • Avril & Reynaud 1993, nr. 150

Parijs, Bibliothèque nationale, Ms lat 1671, f. 93v

Rés. Vélins 124 Epitres de saint Paul, Parijs, 1508

literatuur:

  • Avril & Reynaud 1993, p. 277

Rés. Vélins 489 Fontaine de toutes sciences du philosophe Sydrach, Parijs, 1496

literatuur:

  • Avril & Reynaud 1993, p. 277

Rés. Vélins 689 Jacques de Voragine, La Légende dorée (Franse vert. door Jean de Vignay), Parijs, 1493 verluchting door Meester van de Chronique scandaleuse: frontispice op f. 1 en Meester van Jacques de Besançon: merendeel van de 110 kleine miniaturen in marge en tekst

literatuur:

  • Parijs 1904, nr. 214
  • Avril & Reynaud 1993, nr. 151

Rés. Vélins 774 Boccaccio, Des nobles malheureux, Parijs, 1494

literatuur:

  • Avril & Reynaud 1993, p. 277

Parijs, Les Enluminures

Ms BOH 102 Monypenny getijdenboek Parijs, ca 1490 door de Meester van de Chronique Scandaleuse, 13 volbladminiaturen: f.13v, St. John being boiled in oil at the Latin Gate; in the background John on Patmos; f. 15v, St. Luke; f. 17v, St. Matthew; f. 20v, St. Mark; f. 30v, Tree of Jesse; f. 74v, Nativity; f. 81v, Annunciation to the Shepherds; f. 86v, Adoration of the Magi; f. 91v, Presentation in the Temple; f. 103v, Coronation of the Virgin; f. 113v, Pentecost; f. 118v, Last Judgment; f. 139v, Death attacking a Pope, Emperor and King; f. 196, Virgin enthroned with the Child flanked by two angels; f. 202v, Trinity

Parijs, Les Enluminures, Ms BOH 102, f. 30v-31r Boom van Jesse door de Meester van de Chronique scandaleuse

Rotthalmünster, Antiquariat Heribert Tenschert

Ms s.n. getijdenboek van Françoise de Bellecombe (Voorheen achtereenvolgens: Parijs, Verzameling Edmond James de Rothschild (1845-1934), Ms 40; Parijs, Verzameling Miriam Caroline Alexandrine de Rothschild (1884-1965), Ms. 40), Parijs, ca 1490 Meester van de Chronique scandaleuse: alle 18 grote miniaturen

Rotthalmünster, Antiquariat Heribert Tenschert, Ms s.n. getijdenboek van Françoise de Bellecombe, Françoise de Bellecombe in gebed geflankeerd door haar beschermheilige Sint Franciscus

literatuur:

  • De Hamel 2005, p. 19-21, 51 e.v.
  • Site Tenschert (geraadpleegd 2024)

Waddesdon Manor, James A. de Rotschild Collection

Ms 22 André de la Vigne, Description du couronnement et de l’entrée a Paris d’Anne de Bretagne, Parijs, ca 1504-1505

literatuur:

  • Delaissé-Marrow-de Wit 1977, ms. 22 daar als anoniem Frans verluchter uit begin 16e eeuw
  • Avril & Reynaud 1993, p. 276

Waddesdon Manor, James A. de Rotschild Collection, Ms 22, f. 1v : de kroning van Anne van Bretagne

Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek

Cod 2625 Michel Riz, Changement de fortune en toute prospérité, Parijs, ca 1507-1509

literatuur:

  • Pächt-Thoss 1977, p. 81-84, afb. 168-177 daar als: School van Rouen
  • Avril & Reynaud 1993, p. 276
Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms M 109 Pocher Hours, f. 90v (detail)

Literatuur

  1. Parijs 1904, nr. 214
  2. Blum & Lauer 1930, p. 96, pl. 81; p. 93, pl. 76
  3. Pächt-Thoss 1977, p. 84 ; p. 81-84, afb. 168-177
  4. Delaissé-Marrow-de Wit 1977, ms. 22
  5. Plummer 1982, nrs. 125, 126
  6. Brussel 1985 (1), nr. 64
  7. König 1989, nr. 71
  8. Avril & Reynaud 1993, p. 274-277, nrs.  150, 151, 234
  9. Burin 2001, p. 39
  10. De Hamel 2005, p. 19-21, 51 e.v.
  11. Christie’s 6 juli 2011 (Arcana III), lot 20
  12. Morrison 2014
  13. Sotheby’s 8 december 2015, lot 65
Parijs, Les Enluminures, Ms BOH 102, f. 20v-21r Sint Markus door de Meester van de Chronique scandaleuse