Jean Bourdichon

Direct link to:

getijdenboek in Boston, Isabella Stewart Gardner Museum

Genève, Bibliothèque publique et universitaire, Comites latentes, Ms 124

Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms 48

Frans boekverluchter, geboren circa 1457 in Tours, overleden 1521 aldaar. Genoot waarschijnlijk zijn opleiding in het atelier van Jean Fouquet. Van hem maar ook ten gevolge van contacten met Italiaanse verluchters (waaronder Giovanni Todeschino, zie hierna) leert Jean Bourdichon de principes van de Italiaanse renaissance. Daartoe behoren onder meer het gebruik van symmetrische vormen zoals terug te vinden op de afgebeelde miniatuur met de kroning van Maria.

Het getijdenboek van Federico III van Aragon

In de oudere literatuur werd aangenomen dat Jean Bourdichon nog voor 1500 zelf een reis naar Italië had ondernomen. Avril in Parijs 1984, nr. 158 stelt dat het Getijdenboek van Federico III van Aragon (Parijs, Bibliothèque Nationale, ms lat 10532), waarvan de miniaturen door Jean Bourdichon zijn geschilderd maar de randen door diens Italiaanse collega Giovanni Todeschino, nog voor 1501 volledig in Italië zou zijn vervaardigd. Avril & Reynaud 1993, p. 297 komen daar op terug en gaan ervan uit dat deze Todeschino zijn patroon in ballingschap volgde naar Tours en dat het handschrift dus daar werd gemaakt.

De samenwerking tussen beide verluchters vindt ook zijn neerslag in een thans te Londen bewaard gebedenboek (British Library, Ms add 21591).

Het De Veauce getijdenboek

Als jeugdwerk van Jean Bourdichon geldt het De Veauce getijdenboek dat hij samen met de Meester van de Munchener Boccaccio verluchtte. Dit getijdenboek behoorde vroeger onder meer tot de collecties van Major Abbey en de Amsterdamse Bibliotheca Philosophica Hermetica, en is geveild door Sotheby’s op 6 juli 2000. Het getijdenboek bevat 4 grote miniaturen en 12 kleine miniaturen.

De 4 grote miniaturen werden vroeger toegeschreven aan Jean Fouquet maar worden nu h(erkend) als jeugdwerk van Jean Bourdichon, terwijl de 12 kleine miniaturen juist vroeger werden gezien als werk van Jean Bourdichon, maar nu worden aangemerkt als werk van de Meester van de Munchener Boccaccio.

Het getijdenboek van Anne van Bretagne

Het belangrijkste werk van Jean Bourdichon is het getijdenboek van Anne van Bretagne. De verluchting van dit handschrift werd oorspronkelijk toegeschreven aan Jean Poyer. Pas door een in 1868 ontdekte betalingsopdracht van Anne de Bretagne werd duidelijk dat Jean Bourdichon de verluchter van dit schitterende handschrift was.

Het getijdenboek van Louis XII (Henry VII)

Jean Bourdichon is voorts verantwoordelijk voor de verluchting van een van de belangrijkste Franse manuscripten van eind 15e eeuw, het getijdenboek van Louis XII (vroeger ook genaamd Getijdenboek van Henry VII). 

Tegen het einde van de 17e eeuw waren alle miniaturen uit dit handschrift verdwenen en was het tekstgedeelte in diverse porties opgedeeld. Thans is de locatie van zeventien (17) volbladminiaturen en kalenderbladen bekend: 3 in Malibu, 3 in Londen, British Library, 1 in Londen, Victoria & Albert Museum, 1 in Londen, Verzameling Sam Fogg, 4 in Philadelphia, 1 in Edinbrough, 1 in Parijs, Musée Marmottan, 1 in Parijs, Musée du Louvre, 1 in Bristol en 1 in een privéverzameling. Een substantieel tekstgedeelte met versierde randen bevindt zich eveneens in de British Library te Londen (ms royal 2 D XL; zie ook ms Harley 5966). De grote miniaturen met monumentale, op de voorgrond tredende figuren sluiten aan bij het getijdenboek van Anne van Bretagne.

De miniatuur met de badende Bathsheba valt op door de verleidelijke pose en de schaamteloos correcte weergave van geslachtsdelen, hetgeen hoogst ongewoonlijk is in de boekverluchtingskunst. De kleine golfjes, oorspronkelijk zilver geschilderd maar door de tand des tijds thans zwart uitgeslagen, benadrukten destijds veeleer de charmes van Bathsheba dan dat zij deze verborgen.

Een laat meesterwerk: Vies des Douze Césars

Rond 1520 verluchtte Jean Bourdichon in opdracht van Francois I, koning van Frankrijk, een drietal beschrijvingen van Romeinse keizers. De eerste versie, met 12 medaillons, wordt bewaard in Genève, een tweede met 16 medaillons in Baltimore, terwijl de derde versie, eveneens met 16 medaillons, thans wordt bewaard in Parijs. Deze derde versie maakte in 1917 deel uit van de collectie van de beroemde Franse handschriftendeskundige Paul Durrieu, en dook pas in 2013 weer op bij het antiquariaat van Jörn Günther. Nadat de Franse regering op culturele gronden een exportverbod uitvaardigde, werd het handschrift verworven door de Franse Nationale Bibliotheek. Ieder handschrift bevat een portret medaillon van een Romeinse keizer met op de tegenoverliggende pagina een beschrijving van diens leven.

Stijl van Jean Bourdichon

Handschriften afkomstig uit de werkplaats van Jean Bourdichon zijn veelal herkenbaar aan de “houten” omlijsting, met inscripties aan de onderkant. De kompositie van de miniaturen van Bourdichon is veelal losjes, tegen het banale aan. De gezichten van zijn figuren zijn uitdrukkingsloos, hun houding is sterotiep. De miniaturen herinneren in hun starheid aan Byzantijnse ikonen.

De randen van de miniaturen bevatten vaak wonderlijke, zeer natuurgetrouw weergeven bloemen en vruchten, hetgeen herinnert aan de Gent-Brugse stijl die opkwam in de jaren zeventig van de 15e eeuw.

Bourdichon’s landschappen zijn in de traditie van zijn leermeester Jean Fouquet geschilderd. Men treft bij Bourdichon hetzelfde gevoel voor luchtperspectief aan, met dezelfde zachte blauwtonen in de achtergrond. Net als Fouquet gebruikte ook Bourdichon veel goud.

Catalogus

Baltimore, Walters Art Gallery

Ms W 467 Vies des Douze Césars, Tours, ca 1520

literatuur:

• Randall 1992, nr. 212

Boston, Isabella Stewart Gardner Museum

Ms 6.t.1 getijdenboek, Tours, ca 1515-1520 Jean Bourdichon

literatuur:

• Boston 2016, nr. 112

Bristol, City Art Gallery

K 2407 los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met de visitatie, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, p. 294
• Malibu-London 2005-2006, pl. 10

Cambridge, Fitzwilliam Museum

Marlay cutting fr 4 los blad met verraad uit getijdenboek van Charles de Martigny, Tours, ca 1485-1494

Marlay cutting fr 5 los blad met pinksteren uit getijdenboek van Charles de Martigny, Tours, ca 1485-1494

Marlay cutting fr 6 los blad met gregoriusmis uit getijdenboek van Charles de Martigny, Tours, ca 1485-1494

Dublin, Chester Beatty Library

Ms W 89 getijdenboek, Rouen, eind 15e eeuw verluchting door Jean Bourdichon: f. 24v, 65; Meester van Jean Charpentier: f. 35, 40, 45, 47v, 49v, 51, 53, 54v, 116v; Meester van de Geneefse Latini: f. 13, 16v, 74, 90v, 91v, 96v, 100, 101v; volgeling van Jean Fouquet: f. 30v, 57, 59, 61, 89, 93; anoniem artiest uit Tours: kalender f. 1v-12v

literatuur:

• Art de l’enluminure 19 (dec. 2006-febr, 2007)

Edinbrough, National Library of Scotland

Ms 8999 los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met de heilige Lucas, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, p. 294
• Malibu-London 2005-2006, pl. 7

Frankfurt-am-Main, Museum für Kunsthandwerk

Ms Linel 48 getijdenboek, Tours, ca 1480-1490

literatuur:

• Swarzenski & Schilling 1929, p. 132 e.v.
• Frankfurt 1985, nr. 8
• Frankfurt 1987, p. 26
• Frankfurt 1991, nr. 9

Genève, Bibliothèque publique et universitaire, Comites latentes

Ms 124 getijdenboek, Tours, ca 1500, verluchting door Jean Bourdichon: f. 13r, 28r; verluchters uit de Werkplaats van Jean Poyer

literatuur:

• Sotheby’s 10 december 1973, lot 56
• Plummer 1982, p. 87, 89
• Hofmann 2004, p. 87-89, fig 150-4

Ms 258 Vies des Douze Césars, Tours, ca 1520

literatuur:

• Jörn Günther 2015, in nr. 43

Innsbruck, Universitätsbibliothek

Cod 281 getijdenboek, Tours, ca 1500

literatuur:

• Wenen 1978, nr. 51

Lissabon, Museu Calouste Gulbenkian

Ms 2A en 2B twee bladen uit een getijdenboek met Charles de Martigny en de Maagd en het Kind, Tours, ca 1480

literatuur:

• Avril 2006

Londen, British Library

Ms add 21591 Leonardo Corvino, Officia octo, Tours, 1500, verluchting door Jean Bourdichon en Giovanni Todeschino

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, p. 297

Zie ook onder Giovanni Todeschino

Ms add 35254 T los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met Job, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, p. 294
• Malibu-London 2005-2006, pl. 19

Ms add 35254 U los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met Pinksteren, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Backhouse 1973
• Kren 1983, p. 163-8
• Avril & Reynaud 1993, p. 294
• Malibu-London 2005-2006, pl. 15

Ms add 35254 V los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met de Maagd die de annunciatie ontvangt, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, nr. 162
• Malibu-London 2005-2006, pl. 9

Ms Harley 2877 getijdenboek, Frankrijk (Tours), ca 1500 (atelier)

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, p. 295
• Malibu-London 2005-2006, fig. 1.11

Ms Harley 5966, tekstpagina (f. 9) uit het Getijdenboek van Louis XII, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Voelkle & Wieck 1992, p. 78

Ms Royal 2 D XL 53 tekstpagina’s uit het Getijdenboek van Louis XII, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Voelkle & Wieck 1992, p. 78

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. lat 9474, f. 21v: Marcus (detail) door Jean Bourdichon

Londen, Sam Fogg Rare Books

Los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met vlucht naar Egypte, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Voelkle & Wieck 1992, nr. 10
• Avril & Reynaud 1993, p. 294
• Malibu-London 2005-2006, pl. 14

Londen, Sir John Soane’s Museum

Ms 5 getijdenboek, Tours, ca 1500

Londen, Sotheby’s

Catalogus 6 juli 2000 (Ritman, 1) Lot 38 De Veauce getijdenboek, Tours ca 1480, verluchting door Jean Bourdichon: de 4 grote volbladminiaturen op f. 23v Maagd en Kind getroond, 37v annunciatie, 120v David en Goliath, 151v Triomf van de dood; de Meester van de Munchener Boccaccio: overige 12 kleinere miniaturen

literatuur:

• Sotheby’s 13 december 1965, lot 205
• Sotheby’s 19 juni 1989, lot 3029
• König 1989 (1), p. 468, nr. 69 als de 4 grote miniaturen door Jean Fouquet en de 12 kleine miniaturen door Jean Bourdichon
• Schaefer 1994, p. 260-2, 332-3
• Sotheby’s 6 juli 2000 (Ritman), lot 38

Catalogus 19 juni 2001 (Ritman, 2) Lot 33 zogenaamde Getijdenboek van Lodewijk XIV, Tours, ca 1500, bevat 12 grote miniaturen, 20 kleine miniaturen en 24 kalenderminiaturen, verluchting van de 12 grote miniaturen door Jean Bourdichon: f. 26r visitatie, 33v Christus verschijnt met wondtekenen voor Maria en Joseph van Arimathia, 39r aanbidding door de wijzen, 45v kindermoord te Bethlehem, 50v Maria met ontblote borst en Christus met wondtekenen voor God de Vader, 61r David met harp, met de 24 Ouden in de achtergrond, 72r Kruisdraging, 77r Job met zijn vrienden; Meester van de Triomfen van Petrarca: f. 14v Triniteit, 36v verkondiging aan de herders, 42v besnijdenis, 74v pinksteren

literatuur:

• Tenschert 1987, nr. 21
• Sotheby’s 19 juni 2001 (Ritman, 2), lot 33

Londen, Victoria & Albert Museum

Ms E 949-2003 los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met de geboorte, Tours, ca 1498-1499

• literatuur:
• Malibu-London 2005-2006, pl. 11

Malibu, J. Paul Getty Museum

Ms 6 getijdenboek, Tours ca 1480-1485

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, nr. 161
• Meisterwerke im J. Paul Getty Museum 1997, nr. 34

Ms 48 getijdenboek, Provence ca 1480-1490 verluchting door Georges Trubert en medewerker: o.a. f. 13r Johannes op Patmos, 21r annunciatie, 34r visitatie, 48r pinksteren, 54v aankondiging aan de herders, 59r aanbidding door de wijzen, 67r Vlucht naar Egypte, 154r Maria van het brandende braambos, 159r Maria, 187r ontmoeting Joseph en Maria; Werkplaats van Jean Bourdichon: o.a. f. 49v geboorte, 73v Mariakroning, 98r David, 123r Job

literatuur:

• Dublin 1955, nr. 27
• Sotheby’s catalogus 24 juni 1969, lot 71
• König 1993, nrs. 26
• Malibu-London 2005-2006, fig. 2.3

Ms 79 los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met Bathsheba badend, Tours, 1498-1499

literatuur:

• Voelkle & Wieck 1992, nr. 11
• Malibu-London 2005-2006, pl. 18

Ms 79a los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met op rectozijde Louis XII, koning van Frankrijk, in gebed, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Malibu-London 2005-2006, pl. 1

Ms 79b los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met presentatie in de tempel, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Voelkle & Wieck 1992, nr. 9
• Malibu-London 2005-2006, pl. 13

Modena, Biblioteca Estense

Ms lat 22a K. 7. 2 getijdenboek, Tours, ca 1500

Montserrat, Benedictijner Abdij

Ms 66 Getijdenboek van Ippolita d’Aragon, Tours, ca 1498

literatuur:

• Malibu-London 2005-2006, p. 12-13, fig. 1.13

New York, Pierpont Morgan Library

Ms M 291 getijdenboek, Tours, ca 1490 verluchting door Jean Bourdichon en werkplaats en de Meester van Morgan 85

literatuur:

• Plummer 1982, nr. 109

Ms M 292 gebedenboek, Tours, ca 1500 verluchting door Jean Bourdichon of werkplaats en de Meester van Morgan 85

literatuur:

• Plummer 1982, nr. 108

Ms M 380 getijdenboek, Tours, ca 1490 werkplaats van Jean Bourdichon

literatuur:

• Plummer 1982, nr. 110

Ms M 732 getijdenboek, Tours, ca 1515

literatuur:

• Plummer 1982, nr. 107
• Wieck 1998, nr. 46

Ms M 1054 getijdenboek, Tours, ca 1490-1500 door volgeling van Jean Bourdichon

literatuur:

• https://mssprovenance.blogspot.com/2020/01/unrecognised-brolemann-provenances.html#more

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. lat 9474, f. 61r: annunciatie (detail) door Jean Bourdichon

New York, Public Library

Ms Spencer 4 Petrus Comestor, Bible historiale in 3 vols., Parijs, deel 1 verlucht ca 1340 door Richard de Montbaston, wiens miniaturen rond 1460 zijn overgeschilderd door de Meester van Jacques d’Armagnac; deel 2 en 3 ca 1460-1480 verlucht door de Meester van Jacques d’Armagnac: f. 36r-69r, 94v-132r, 137r, 139r, 146v, 150r, 155v-216r, 275v-295r, 363r; Enguerrand Quarton: f. 84v, 305v, 309r, 311r, 332r; de Meester van het Psalter van Jean le Meingre III: f. 1r-27v, 135v, 141r-143v, 152v, 223r, 254r, 258r, 261r, 265r, 298v, 314r-320r, 360v, 394v, 401v; en een medewerker van Jean Bourdichon: f. 221r, 226v-252r, 256r, 263r, 267r-270r, 366r-391v, 396v-397v

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, p. 165, 166
• Komada 2000, vol. II, p. 386, 409, 419, 538, 558, 573, 579, 584, 587, 595, 600; vol III, p. 844-849
• New York 2005-2006, nr. 21

Voor verdere literatuur zie onder: Meester van Jacques d’Armagnac

Parijs, Ecole nationale des beaux-arts

M 90-94 vier losse miniaturen, ca 1505-1510

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, nr. 166

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal

Ms 417 Getijdenboek van François de Bourbon-Vendome, Tours, ca 1475-1480 Meester van de Münchener Boccaccio: f. 23v de drie profeten; Jean Bourdichon: f. 7v-11r; Meester van Bourbon-Vendome: overige miniaturen

literatuur:

• Parijs 1904, nr. 239 als door School van Jean Bourdichon
• Martin 1906, p. 96 als door Jean Bourdichon of werkplaats
• Martin & Lauer 1929, p. 57, pl. LXXX
• Blum & Lauer 1930, p. 84, pl. 58
• Parijs 1937, nr. 196 als door Jean Bourdichon
• Perls 1940, p. 27 als door Jean Fouquet
• Wescher 1945, p. 81-2
• Tours 1952, nr. 32
• Parijs 1955, nr. 347 als deels door Jean Bourdichon
• Ringbom 1965, p. 209-210
• Parijs 1980, nr. 106
• Parijs 1993, nr. 75 als f 23v door volgeling Jean Fouquet en overige miniaturen door omgeving Jean Bourdichon
• Schaefer 1994, p. 238, 258 als f 23v mogelijk eigenhandig werk Jean Fouquet
• Kren 2002
• Parijs 2003, nr. 39

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. lat 9474, f. 91v: koning David

Parijs, Bibliothèque Nationale

Ms fr 138 Guillaume Fillastre, Histoire de la Toison d’Or, Tours, tussen 1492-1498 frontispice op f. 1v door Jean Bourdichon ?, dan wel door Meester van de Chronique scandaleuse; overige miniaturen van andere middelmatige hand

literatuur:

• Parijs 1955, nr. 353
• Avril & Reynaud 1993, p. 276 daar als: Meester van de Chronique scandaleuse, met een betoog waaruit volgt dat de afgebeelde niet Anne van Bretagne is

Ms fr 873 Ovide, Héroïdes (vert. Door Octovien de Saint-Gelais), Rouen, tussen 1496-1502 werkplaats Jean Bourdichon?

literatuur:

• Ritter-Lafond 1913, p. 18, pl. XXX-XXXII
• Parijs 1955, nr. 354

Ms fr 874 Ovide, Héroïdes (vert. door Octovien de Saint-Gelais), Rouen, tussen 1496-1502 werkplaats Jean Bourdichon? Thans aangemerkt als werk van Jean Pichore, zie ook aldaar

literatuur:

• Ritter-Lafond 1913, p. 19, pl. XXXII-XXXIII
• Parijs 1955, nr. 355

Ms fr 5091 Jean Marot, Le Voyage de Genes, Tours, ca 1508

literatuur:

• Parijs 1955, nr. 352
• Avril & Reynaud 1993, nr. 167

Ms fr 20071 Livius (van de Sorbonne) (band I) (Band 2 is niet verlucht), Angers, ca 1450, Tours, ca 1470-1480 en Parijs (?), ca 1490-1500, Meester van de Münchener Boccaccio: f. 5r (alleen hoofdminiatuur en met dien verstande dat gezichten van de groep links voor later zijn bijgewerkt door andere verluchter), f. 9r, 98v; Jean Bourdichon: merendeel overige verluchting, o.a. f. 51v

literatuur:

• Blum & Lauer 1930, pl. 50
• Parijs 1955, nr. 252
• König 1982, p. 196 ev
• Schaefer 1994, p. 328-9
• Parijs 2003, nr. 38

Ms lat 886 Missaal van Jacques de Beaune, tussen 1506 of 1509 en 1511

literatuur:

• Leroquais 1924, band III, p. 263, pl. CXVIII-CXIX
• Parijs 1955, nr. 351
• Avril & Reynaud 1993, nr. 165

Ms lat 1173 Heures de Charles d’Angouleme, Cognac, ca 1482-1485, verluchting door Robinet Testard en Jean Bourdichon: f. 9v geboorte, 22v aanbidding door de wijzen

literatuur:

• Leroquais 1927, band I, p. 104-8, pl. XCII-XCV
• Parijs 1955, nr. 343
• Plummer 1982, p. 47
• König 1989 (1), p. 468

Ms lat 1363 getijdenboek, Frankrijk, ca 1490, portret op f. 22v door Jean Bourdichon? Overige middelmatige verluchting door anoniem artiest

literatuur:

• Parijs 1955, nr. 338

Thans toegeschreven aan Jean Perréal, zie verder aldaar

Ms lat 1370 getijdenboek van koning Karel VIII, Tours, ca 1485

literatuur:

• Leroquais 1927, band I, p. 189, pl. XCVI-XCVIII
• Parijs 1955, nr. 348
• Backhouse 1973

Ms lat 1374 getijdenboek, Tours, ca 1500 Werkplaats Jean Bourdichon en omgeving Jean Poyer: f. 144r literatuur:

• Hofmann 2004, p. 155-158

Ms lat 9474 Getijdenboek van Anne van Bretagne, ca 1503-1508

literatuur:

• Leroquais 1927, band I, p. 298, pl. CXV-CXX
• Blum & Lauer 1930, p. 59
• Male & Pognon 1946
• Parijs 1955, nr. 349
• Avril & Reynaud 1993, nr. 164
• Walther 2001, p. 408-9

Ms lat 10532 Getijdenboek van Frédéric (Federico) III van Aragon, tussen 1501-1504 miniaturen door Jean Bourdichon, randen door Giovanni Todeschino, de Meester van Claude de France?

literatuur:

• Parijs 1904, nrs. 176
• Leroquais 1927, band I, p. 328-332, pl. CX-CXIV
• Blum & Lauer 1930, p. 85, pl. LX
• Parijs 1955, nr. 350
• Avril & Reynaud 1993, nr. 163

zie voor verdere literatuur ook onder: Giovanni Todeschino

Ms n. acq. fr. 21013 Flavius Josephus, Les antiquites judaiques en La guerre des Juifs, band II (Band I = Parijs, BN, ms fr 247) 1e miniatuur ca 1465 door Jean Fouquet, voltooid door Jean Bourdichon, die ook de overige miniaturen verzorgde

literatuur:

• Parijs 2003, nr. 34

voor verdere literatuur zie onder Jean Fouquet

Ms n. acq. fr. 28800 Vies des Douze Césars, Tours, ca 1520

literatuur:

• Jörn Günther 2015, nr. 43

Parijs, Musée du Louvre, Cabinet des dessins

RF 28942 los blad uit een getijdenboek met de aankondiging aan de herders, Tours, ca 1475-1480

literatuur:

• Georgi 2009
• Parijs 2011, nr. 93

RF 28943 los blad uit een getijdenboek met de Kruisiging, Tours, ca 1475-1480

literatuur:

• Parijs 2003, in nr. 36, fig 1
• Georgi 2009
• Parijs 2011, nr. 94

RF 53030 los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met aanbidding door de wijzen, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Christie’s 11 juli 1974, lot 6
• Voelkle & Wieck 1992, nr. 8
• Avril & Reynaud 1993, p. 294
• Malibu-London 2005-2006, pl. 12
• Parijs 2011, nr. 95

Parijs, Musée Marmottan, Collection Wildenstein

Ms Wildenstein 152 los blad uit het Getijdenboek van Louis XII, met de arrestatie van Christus, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• Malibu-London 2005-2006, pl. 8

Philadelphia, Barnes Foundation

BF 793 los blad uit getijdenboek met de Hemelvaart van de Maagd, Tours, ca 1470-1480 Jean Bourdichon

BF 794 los blad uit getijdenboek met de Besnijdenis, Tours, ca 1470-1480 Jean Bourdichon

BF 795 los blad uit getijdenboek met Pinksteren, Tours, ca 1470-1480 Jean Bourdichon

Philadelphia, Free Library of Philadelphia, Rare Book Department

Ms Lewis E M 11.19 los kalenderblad met de maand februari uit het Getijdenboek van Louis XII, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• De Ricci 1935-1940, II, p. 2066, nr. 250
• Bond & Faye 1962, p. 459, nr. XI: 19-23
• Philadelphia 2001, nr. 16
• Malibu-London 2005-2006, pl. 2

Ms Lewis E M 11.20 los kalenderblad met de maand juni uit het Getijdenboek van Louis XII, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• De Ricci 1935-1940, II, p. 2066, nr. 250
• Bond & Faye 1962, p. 459, nr. XI: 19-23
• Philadelphia 2001, nr. 16
• Malibu-London 2005-2006, pl. 3

Ms Lewis E. M 11. 21 los kalenderblad met de maand augustus uit het Getijdenboek van Louis XII, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• De Ricci 1935-1940, II, p. 2066, nr. 250
• Bond & Faye 1962, p. 459, nr. XI: 19-23
• Philadelphia 2001, nr. 16,
• Malibu-London 2005-2006, pl. 4

Ms Lewis E M 11.22 los kalenderblad met de maand september uit het Getijdenboek van Louis XII, Tours, ca 1498-1499

literatuur:

• De Ricci 1935-1940, II, p. 2066, nr. 250
• Bond & Faye 1962, p. 459, nr. XI: 19-23
• Philadelphia 2001, nr. 16
• Malibu-London 2005-2006, pl. 5

Poitiers, Bibliotheque municipale (thans: Médiathèque François Mitterrand)

Ms 55 getijdenboek, Tours, ca 1475-1490 verluchting door Jean Bourdichon en Meester van Jean Charpentier

literatuur:

• M. M. Manion and V. F. Vine, Medieval and Renaissance Illuminated Manuscripts in Australian Collections, 1984, no 81, pp. 203

Privéverzameling

Losse miniatuur in een medaillon met een afbeelding van Louis XII geflankeerd door st. Charlemagne en St. Louis, Tours, ca 1498-1505

literatuur:

• Herman 2014

Privéverzameling, Frankrijk

Los blad uit Getijdenboek van Louis XII, met de bewening, Tours, ca 1498-1499 verluchting door Jean Bourdichon

Rotthalmünster, Antiquariat Heribert Tenschert

Leuchtendes Mittelalter V (1993), nr. 28 getijdenboek, Tours, ca 1500, verluchting door Jean Poyer: de 5 tekstloze grote miniaturen op f. 13r Johannes op Patmos, 26r annunciatie, 89r Kruisiging, 95r Job, f. 103r Bathsheba en de kleine miniaturen op f. 16v, 19r, 23r, 61v en 68r; Werkplaats van Jean Bourdichon: alle overige kleine miniaturen

literatuur:

• König 1993, nr. 28

Sint Petersburg, Nationale Bibliotheek van Rusland

Ms fr F.v. XIV, 8 Epitres des poètes royaux, ca 1510

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, nr. 168
• Woronova & Sterligov 1996, p. 245-251

Vaticaanstad, Biblioteca Apostolica Vaticana

Ms vat lat 3781 getijdenboek , Tours, ca 1480-1485

literatuur:

• König 1984
• Biblioteca Apostolica Vaticana 1985, tafel CXI
• Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 254-257
• König & Bartz 1998, p. 82 (afb. 69), p. 86 (afb. 76)

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. lat 9474, f. 227v: verraad (detail)

Literatuur

1. Parijs 1904, nrs. 176, 239
2. Martin 1906, p. 94-96
3. Ritter-Lafond 1913, p. 18, pl. XXX-XXXII; p. 19, pl. XXXII-XXXIII
4. Leroquais 1924, band III, p. 263, pl. CXVIII-CXIX
5. Leroquais 1927, band I, p. 104, pl. XCII-XCV; p. 189, XCVI-XCVIII; p. 298, pl. CXV-CXX; p. 328-332,
   pl. CX-CXIV
6. Martin & Lauer 1929, p. 57, pl. LXXX
7. Swarzenski & Schilling 1929, p. 132 e.v.
8. Blum & Lauer 1930, p. 59, 84, 85, pl. 58, LX
9. Parijs 1937, nr. 196
10. De Ricci 1935-1940, II, p. 2066, nr. 250
11. Perls 1940, p. 27
12. Wescher 1945, p. 81-2
13. Male & Pognon 1946 (over ms lat 9474)
14. Tours 1952, nr. 32
15. Dublin 1955, nr. 27
16. Parijs 1955, nrs. 338, 343, 347-358
17. Bond & Faye 1962, p. 459, nr. XI: 19-23
18. Ringbom 1965, p. 209-210
19. Sotheby’s 13 december 1965, lot 205
20. Sotheby’s catalogus 24 juni 1969, lot 71
21. Backhouse 1973
22. Sotheby’s 10 december 1973, lot 56
23. Christie’s 11 juli 1974, lot 6
24. Wenen 1978, nr. 51
25. Parijs 1980, nr. 106
26. Manion & Vines 1982, in nr. 81 (p. 203)
27. Plummer 1982, nrs. 107-110, p. 47, 87, 89
28. Kren 1983, p. 163-8
29. König 1984
30. Biblioteca Apostolica Vaticana 1985, tafel CXI
31. Frankfurt 1985, nr. 8
32. Frankfurt 1987, p. 26
33. Tenschert 1987, nr. 21
34. König 1989 (1), p. 468, nr. 69
35. Sotheby’s 19 juni 1989, lot 3029
36. Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 254-257
37. Randall 1992, nr. 212
38. Voelkle & Wieck 1992, nrs. 8-11, kleurpl. p. 22, 23, p. 76-78
39. Avril & Reynaud 1993, p. 293, nrs. 75, 161-168, p. 165-166, 276, 297
40. König 1993, nrs. 26, 28
41. Schaefer 1994, p. 238, 258, 260-2, 332-3
42. Woronova & Sterligov 1996, p. 245-251
43. Meisterwerke im J. Paul Getty Museum 1997, nr. 34
44. Wieck 1998, nr. 46
45. König & Bartz 1998, p. 54 (afb. 34), 82 (afb. 69), 86 (afb. 76)
46. Sotheby’s 6 juli 2000 (Ritman), lot 38
47. Komada 2000, vol. II, p. 386, 409, 419, 538, 558, 573, 579, 584, 587, 595, 600; vol III, p. 844-849
48. Sotheby’s 19 juni 2001 (Ritman, 2), lot 33
49. Walther 2001, p. 408-409
50. Philadelphia 2001, nr. 16
51. Kren 2002
52. Parijs 2003, nrs. 34, 36 fig 1, 39
53. Hofmann 2004, p. 87-89, 155-158, fig 150-4
54. New York 2005-2006, nr. 21
55. Malibu-London 2005-2006
56. Avril 2006
57. Art de l’enluminure 19 (dec. 2006-febr, 2007)
58. Georgi 2009
59. Parijs 2011, nrs. 93, 94, 95
60. Herman 2014
61. Jörn Günther 2015, nr. 43
62. Boston 2016, nr. 112
63. Urso 2020

Bradley 1887-1889
D’Ancona & Aeschlimann 1949, p. 36-37

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. lat 9474, Lukas (detail) door Jean Bourdichon

[/fusion_text][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]