Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms. 5, f. 27v: Sint Joris en de draak – Saint Michael and the Dragon (detail)

Meester van Fastolf

Master of Sir John Fastolf | Maître de Fastolf

Direct link to:

Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms 5

Frans boekverluchter. Ontleent zijn naam aan een manuscript van Christine de Pisan’s Epitre d’Othée, geschreven voor John Fastolf in 1450. Startte zijn carrière in Parijs in de jaren 1410-1420, verhuisde naar Rouen ca 1420 waar hij een werkplaats opzette.

In de jaren 1450 treffen we hem aan in Engeland, waarheen hij zijn patroon was gevolgd, waarschijnlijk nog voordat Rouen in 1449 door de Fransen werd heroverd op de Engelse bezetter. In Engeland werkte hij samen met de calligraaf Ricardus Franciscus.

Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms. 5, f. 27v: Sint Joris en de draak – Saint Michael and the Dragon (detail)

Zijn meest ambitieuze werk is het in Rouen gemaakte getijdenboek voor William Porter met zijn 79 miniaturen. De Fastolf-meester is een navolger van de Boucicaut-meester. In bijv. vat lat 14935 geeft hij de volledige zeldzame passiecyclus van de Boucicaut-meester weer. Hij slaagt er uitstekend in om landschappen en binnenruimtes weer te geven.

De Meester van Fastolf werkt met gloeiende kleuren, bij voorkeur met de contrasterende kleuren blauw en rood. Ook de semi-grisaille techniek beheerst hij echter goed, zoals blijkt uit een door hem verlucht getijdenboek, thans in de British Library (ms Harley 2915). Sierlijke gestalten weet hij goed te groeperen.

Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms. 5, f. 20v: een patroon en zijn beschermheilige – A Patron and His Guardian Angel (detail)

Hoewel het werk van de Meester van Fastolf in de loop der jaren niet veel veranderde, wordt zijn palet op den duur iets donkerder en de modellering van met name de gezichten sterker. Terwijl de figuren gedrongener worden, zijn de vormen meer substantieel. 

Zeer bijzonder is een thans in het Catharijnemuseum te Utrecht bewaard gebleven gebedsrol, een naar antieke vormgeving vervaardigd handschrift. De twee in deze rol aangebrachte miniaturen met de Kruisiging en de Geboorte zijn van de hand van onze meester en zijn, mede gelet op de vorm van het handschrift dat uit haar aard slijtage veroorzaakt, opmerkelijk goed bewaard gebleven.

Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms. 5, f. 44v: Sint Franciscus ontvangt de stigmata – Saint Francis receives the stigmata (detail)

Catalogus

Amsterdam, Bibliotheca Philosophica Hermetica

Ms 77 getijdenboek van Fitzralph

literatuur:

  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 244

Cambridge, St. John’s College

Ms N 24 getijdenboek van Margaret Beaufort, Rouen, ca. 1440-1445, verluchting door de Meester van Fastolf: f. 13, 14, 15v, 17v, 51, 62, 66, 88, 128, 175; artiest uit de werkplaats van de Meester van Fastolf: f. 28, 120, 166, 168

literatuur:

  • James 1913, p. 311-3
  • Cambridge 2005, nr. 89

Londen, British Library

Ms add 27948 getijdenboek, Brugge, ca 1400-1415, Frankrijk, ca 1440-1450, oudste deel door Meesters van de Beaufortgroep, laatste deel vermoedelijk door Meester van Fastolf

literatuur:

  • Leuven 1993, nr. 23

Ms Harley 2915 getijdenboek, Londen, ca 1440-1450

literatuur:

  • Backhouse 1985, pp. 30-31, fig. 26
  • Christianson 1990, p. 107
  • Scott 1996, I, 77 n. 41, II, 298, 319
  • Backhause 1997, nr. 154
  • London 2003, nr. 224

Malibu, J. Paul Getty Museum

Ms 5 getijdenboek, Rouen, ca 1430

Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms. 5, f. 244v: Pieta

Literatuur:

  • Plummer 1968, nr. 47
  • Sotheby’s 5 juli 1976, lot 80
  • Kraus 1981 (Catalogus 159), nr. 16

New York, Pierpont Morgan Library

Ms G 9 Berkeley getijdenboek, Zuid-Engeland, ca 1440-50 (zo genoemd naar kapitein Berkeley op wiens veiling de heer Glazier (vandaar de “G” in de signatuur) het manuscript in 1949 kocht) verluchting door Meester van Fastolf en anonieme, Vlaamse?, verluchter

literatuur:

  • Plummer 1982, nr. 23
  • Scott 1996, II, nr. 108
  • Wieck 1997, p. 93, 112

Ms M 27 getijdenboek, Rouen, ca 1420-1430

literatuur:

  • Plummer 1982, nr. 21

Ms M 105 getijdenboek van William Porter, Rouen, ca 1420-25

literatuur:

  • Plummer 1982, nr. 22
  • Wieck 1997, p. 93, 112

Ms M 1000 Strawberry getijdenboek, Parijs ca 1420 verluchting door de Meester van Boucicaut, Werkplaats van de Meester van Boucicaut, volgeling van de Meester van Boucicaut, Meester van Morgan 453 en Meester van Fastolf

literatuur:

  • Plummer 1982, nr. 1

Oxford, Bodleian Library

Ms auct D INF 2.11 getijdenboek, Londen, ca 1440-1450

literatuur:

  • Pächt & Alexander 1966 (I), p. 670, pl. LIII
  • Scott 1996, II, p. 298, 310, 366

Ms Laud Misc. 570 Christine de Pisan, epitre d’Othée, exemplaar voor Sir John Fastolf, ca 1450

literatuur:

  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 244-9
  • Wieck 1997, p. 93, 112

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal

Ms 575 getijdenboek van Loredan, Rouen ca 1430-1440 verluchting door de Meester van Fastolf: f. 56v, 73, 80 en Brugge, ca 1450-1455 verluchting door Willem Vrelant: f. 13, 15, 17, 19 v, 21, 26, 86, 92, 98, 108, 125, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 139, 145, 150 (aldus Bousmanne 1997, dan wel door de Meester van Loredan die de vroege stijl van Vrelant zou vertegenwoordigen, aldus Farquhar 1976; zie ook onder Meester van Loredan)

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal, Ms 575, f. 56v: visitatie (detail) door Meester van Fastolf

literatuur:

  • Farquhar 1976
  • Bousmanne 1997, p. 288-9
  • Clark 1997, p. 90-91, figs. 22-23
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 46a, ill. 163

voor losse bladen uit dit getijdenboek zie: Arsenal 575bis en Londen, Christie’s, Catalogus 23 november 1998, lot 2 (beide door Willem Vrelant)

Philadelphia, Free Library of Philadelphia, Rare Books Department

Ms Widener 1 Jacques Bruyant, La Voie de Povreté ou de Richesse (Le Livre du Chastel de Labour), Parijs of Rouen, c. 1430-40

literatuur:

  • www.leavesofgold.org (2006) als werkplaats van de Meester van Bedford
  • thans aangemerkt als werk van de Meester van Fastolf, bron: site Free Library, geraadpleegd oktober 2017

Philadelphia, Free Library of Philadelphia, Rare Books Department, Ms Widener 1, f. 13v-14r

Rotthalmünster, Antiquariaat Heribert Tenschert

Leuchtendes Mittelalter V (1993), nr. 14 getijdenboek, Parijs, ca 1420-1430, verluchting door de Meester van Bedford, o.a.: f. 89r David, 130r begrafenisscène; de Meester van Fastolf, o.a.: f. 17r annunciatie, 34r visitatie, 55v aankondiging aan de herders, 81v Mariakroning

literatuur:

  • Sotheby’s catalogus 3 december 1968 (Chester Beatty), lot 25)
  • König 1993, nr. 14

Utrecht, Museum Catharijneconvent

Ms ABM h 4a gebedsrol, Rouen, ca. 1440

literatuur:

  • Wüstefeld 1993, nr. 123
  • Den Haag 2002, nr. 70, afb. 130, 131
  • Wüstefeld 2003

Vaticaanstad, Biblioteca Apostolica Vaticana

Ms Vat lat 14395 (York 1) getijdenboek, Rouen 1430-40, verluchting door Meester van Fastolf: o.a. f. 23r annunciatie en Meester van Talbot: o.a. f. 22v opdrachtgever

Vaticaanstad, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ms Vat lat 14395, f. 14r-16v

literatuur:

  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 244-9
  • König & Bartz 1998 (diverse afbeeldingen door het hele boek)

Windsor, Royal Library

Sobieski Getijdenboek, Parijs, ca 1420-1425 verluchting door de werkplaats van de Meester van Bedford; Meester van Fastolf, de Meester van de Münchener Legenda Aurea

literatuur:

Londen, British Library, Ms. Harley 2915, f. 167v: kruisiging – crucifixion (detail)

Literatuur

  1. James 1913, p. 311-313
  2. Pächt & Alexander 1966 (I), p. 670, pl. LIII
  3. Plummer 1968, nr. 47
  4. Sotheby’s catalogus 3 december 1968 (Chester Beatty), lot 25
  5. Pacht & Thoss 1974, p. 140
  6. Farquhar 1976
  7. Sotheby’s 5 juli 1976, lot 80
  8. Spencer 1977
  9. Kraus 1981 (Catalogus 159), nr. 16
  10. Plummer 1982, nr. 1, 21, 22, 23
  11. Backhouse 1985, pp. 30-31, fig. 26
  12. Christianson 1990, p. 107
  13. Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 244-9
  14. Leuven 1993
  15. Wüstefeld 1993, nr. 123
  16. König 1993, nr. 14
  17. Scott 1996, I, 77 n. 41, II, 298, 310, 319, 366; nrs. 108
  18. Bousmanne 1997, p. 288-9
  19. Clark 1997, p. 90-91, figs. 22-23
  20. Wieck 1997, p. 93, 112
  21. Backhause 1997, nr. 154
  22. Roux 1997
  23. König & Bartz 1998 (diverse afbeeldingen door het hele boek)
  24. Den Haag 2002, nr. 70, afb. 130, 131
  25. London 2003, nr. 224
  26. Wüstefeld 2003
  27. Cambridge 2005, nr. 89
  28. www.leavesofgold.org (2006)
  29. Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 46a, ill. 163
  30. http://www.royalcollection.org.uk/collection/1142248/the-sobieski-book-of-hours (geraadpleegd jan 2014)
  31. https://libwww.freelibrary.org/digital/item/1150 (geraadpleegd okt 2017)