Jean Coene IV
Frans boekverluchter. Lid van de Coene familie, oorspronkelijk afkomstig uit Brugge, maar sedert eind 14e eeuw gevestigd in Parijs. Tussen 1420 en 1492 zijn maar liefst drie leden van deze familie gedocumenteerd met de naam Jean Coene. Een vierde lid van de familie met dezelfde voornaam, onze Jean Coene IV, was als boekverluchter werkzaam in Parijs van ca 1490 tot 1520.
Jean Coene IV was bekend onder de noodnaam Meester van de Entrées van Claude de France, ook genoemd de Meester van de Entrées parisiennes.
Deze noodnaam is ontleend aan een drietal handschriften, te weten de Entrée de Marie Tudor (1514), zuster van Henry VIII van Engeland en echtgenote van Louis XII, koning van Frankrijk (London, British Library, Cotton MS Vespasian B II), en de Sacre, couronnement, triomphe et entrée de la reine et duchesse Madame Claude de France (1517), echtgenote van Koning Francois I (Parijs, BnF, ms fr 5750 en ms fr 14116).
König 1997 lukte het beide namen met elkaar te vereenzelvigen, dit op basis van een op een Kruisigingsminiatuur aangetroffen signatuur: “De Jos Coene” (Leuchtendes Mittelalter Neue Folge 1 (1997), p. 320).
Net als de Meester van de Chronique scandaleuse en de Meester van Philippe de Gueldern, werkte Jean Coene IV regelmatig samen met de werkplaats van Jean Pichore. Hoewel zijn composities en figuren gerelateerd zijn aan die van Jean Pichore, zijn ze toch eenvoudig te onderscheiden door het vlakke, grafische karakter van zijn stijl. De gezichten van zijn figuren zijn zwart omlijnd, met gezwollen ogen en geprononceerde rode lippen. Jean Coene IV maakt veel gebruik van ophoging met goud.
Een thans in Rennes, Bibliothèque municipal (Ms 1278) bewaard pontificaal wordt door König 2000, p. 507 in verband gebracht met Jean Coene IV, maar staat (vooralsnog) gerubriceerd onder de Meester van François de Rohan.
Ook de verluchting van een dertigtal handschriften gemaakt ter gelegenheid van het overlijden van Anne van Bretagne wordt toegeschreven aan de Meester van de Entrées parisiennes. Elk volume bevat 11 miniaturen, die weliswaar homogeen maar wel van onderscheiden kwaliteit zijn. Le Fur 2000 onderscheidt in dit verband twee groepen, een meer verzorgde groep A en een meer middelmatige groep B.
Londen, British Library, Ms Stowe 582, f. 18v-19r: kerkdienst – tekstpagina
Koorboek van Lodewijk XII en Anne van Brittannië
Jean Coene IV ontving gedurende zijn lange carrière veel koninklijke opdrachten, aanvankelijk van Lodewijk XII en later van diens opvolger François I. Een van de eerste opdrachten betrof een thans, sedert ongeveer 1840, verspreid bewaard gebleven koorboek, gemaakt in opdracht van Lodewijk XII en diens echtgenote Anne van Brittannië, kort na (of voor) hun huwelijk in januari 1499.
De devotie voor de Doornenkroon, afgebeeld in een initiaal thans bewaard in Nantes, suggereert dat dit koorboek is gemaakt voor de Sainte-Chapelle van Parijs (Girault 2013, p. 103). De meeste fragmenten met randen uit dit koorboek bevatten de koninklijke wapens van Frankrijk, de initialen “A”(van Anne en “L”(van Lodewijk), alsmede het Britse embleem van de Orde van Hermine.
Naast Jean Coene IV werkten ook onder meer Jean Pichore en de Meester van Philippe de Gueldre aan de verluchting van dit prestigieuze handschrift. De Hamel 2010 geeft een lijst met fragmenten en hun huidige bewaarplaats, geüpdatet in Les Enluminures nr. 54.
Catalogus
Caen, Musee des Beaux-Arts
Ms Mancel 238 getijdenboek, Parijs, ca 1510-1520 Jean Coene IV of werkplaats
literatuur:
- Caen 1985, nr. 29
- Rouen 2016-2017, nr. 64
Genève-Cologny, Sammlung Bodmer (Bibliotheca Bodmeriana)
Ms Bodmer 149 Diego de San Pedro, Carcel de amor (fr. Vertaling door François Dassy), Parijs, ca 1521-1527 Jean Coene IV
Londen, British Library
Ms Arundel 317 Philippus Albericus, Tabula Cebetis, Centraal Frankrijk (Parijs), 1507
literatuur:
- Scott 1996, vol. II, p. 366, p. 366
- König 1997
Ms Cotton Vespasian B II Entrée de Marie Tudor, Parijs, 1514
Londen, British Library, Ms Cotton Vespasian B II, f. 8v, 13r, 15r
Literatuur:
- Backhouse 1997, no. 202
- Cousseau 2016, p. 75-80
Ms Sloane 2418 getijdenboek, Parijs, ca 1500-1520, verluchting door Jean Pichore: f. 13, 19v, 25, 42, 43v, 45, 81, 130, 130v); werkplaats van Jean Pichore: f. 14v, 15v, 16v, 17, 21v, 22v, 33, 50v, 56, 61, 66, 74, 97, 131); Jean Coene IV: f. 129, 129v, 132, 132v, 133v (x2), 134, 135, 135v, 136, 136v (x2), 137, 137v
literatuur:
- Backhouse 2004 (1), fig 2
Ms Stowe 582 Le Sacre de Claude de France (beschrijving van de kroning van Claude de France in Saint-Denis in 1517), Parijs, ca 1517
literatuur:
- http://www.bl.uk/catalogues/illuminatedmanuscripts/record.asp?MSID=6506&CollID=21&NStart=582
Parijs, Bibliotheque Nationale
Ms fr 2227 Maffeo Vegio, Supplément à l’Enéide, traduction en français par Pierre de Mouchault, Parijs of Rouen, ca 1506-1515 verluchting door Meester van Philippe de Gueldre: f. 2r en Jean Coene IV: f. 5r
MS fr 5750 Sacre, couronnement, triomphe et entrée de la reine et duchesse Madame Claude de France , Parijs, 1517
literatuur:
- Cousseau 2016, p. 75-80
Ms fr 14116 Sacre, couronnement, triomphe et entrée de la reine et duchesse Madame Claude de France , Parijs, 1517
literatuur:
- Cousseau 2016, p. 75-80
Ms fr 25158 Commémoracion et advertissement de la mort de… Madame Anne, deux foiz royne de France, duchesse de Bretaigne… ; complainte que fait [Pierre Choque, dit] Bretaigne, Parijs, ca 1515
Literatuur:
- Le Fur 2000
Parijs, Les Enluminures
Ms BOH 160 getijdenboek, Parijs, ca 1500, full-page miniatures: f. 7r, Saint John on the Island of Patmos writing the Book of Revelation, f. 10r, The Agony in the Garden, f. 17r. The Annunciation, f. 25r, The Visitation, f. 30v, Pentecost, f.31v, The Nativity, f.34v, The Annunciation to the Shepheards , f.37v, The Presentation in the Temple, f. 40r, The Adoration of the Magi, f. 43r, Flight into Egypt, f. 47r, Coronation of the Virgin, f. 55r, King David in Penitence, f. 64r, Job on a Dung-heap, f. 88v, The Mass of Saint Gregory
Parijs, Les Enluminures, Ms BOH 160, f. 39v-40r
Jean de Baudreuil, Sommaire abrégé des ducs de Orléans-Longue, Parijs, ca 1525
Literatuur:
- Delaunay, I. “‘Le Maître des entrées parisiennes’,” in ‘Le Graduel de Saint-Dié’,” Art de l’enluminure, 26 (sept-nov 2008), pp. 52-70.
Parijs, Les Enluminures, Jean de Baudreuil, Sommaire abrégé des ducs de Orléans-Longue
Parijs, Musee du Louvre
Rothschild L 225 LR getijdenboek (gedrukt en verlucht), Parijs, ca 1524 verluchter uit omgeving Jean Coene IV (werkplaats van Jean Pichore)
literatuur:
- Parijs 2011, nr. 126
Parijs, Musée du Petit Palais, Collection Dutuit
Ms Dutuit 664 Commemoration et Advertissement de la Mort de très crestienne, très haulte, très puissante et très excellante princesse, ma très redoubtée et souveraine dame, Madame Anne, deux foys Royne de France, duchesse de Bretaigne, seulle heritière d’icelle.., Parijs, ca 1515
Literatuur:
- Rouen 2016-2017, nr. 2
- Le Fur 2000
Rotthalmünster, Antiquariat Heribert Tenschert
Leuchtendes Mittelalter, Neue Folge I, 1997, nr. 2, Petrarca, Trionfi, Parijs, ca 1500-1520
literatuur:
- König 1997, nr. ?, p. 279 e.v.
Leuchtendes Mittelalter, Neue Folge III, 2000, nr. 24 getijdenboek, Parijs, 1518
literatuur:
- König 2000, nr. 24
Leuchtendes Mittelalter, Neue Folge III, 2000, nr. 30 Ordinarius, Parijs, ca 1525 verluchter uit de omgeving van Jean Coene IV
literatuur:
- König 2000, nr. 30
Saint-Dié-des-Vosges, Bibliothèque municipale
Ms 74 Graduaal van Saint-Dié, ca 1485-1490 en 1505-1515 verluchting door o.a. Jean Coene IV
literatuur:
- Delaunay 2008
Literatuur
- Caen 1985, nr. 29
- Scott 1996, vol. II, p. 366, p. 366
- Backhouse 1997, nr. 202
- König 1997, nr. 2, p. 279 e.v.
- König 2000, nrs. 24, 30
- Le Fur 2000
- Backhouse 2004 (1), fig 2
- Delaunay 2008
- De Hamel 2010
- Parijs 2011, nr. 126
- Girault 2013
- Cousseau 2016
- Rouen 2016-2017, nr. 2, 64
- Bradley 1887-1889 –
- Thieme-Becker 1907-1950
- D’Ancona & Aeschlimann 1949