Noël Bellemare
Direct link to:
Brieven van Paulus, in Malibu, J. Paul Getty Museum, ms Ludwig I 15
Frans boekverluchter, actief tussen ca 1515 en 1549 in Parijs. Zoon van een Antwerpse vader en een Parijse moeder. Wordt sedert Leproux 2001 vereenzelvigd met de anonieme Meester van de Getty Brieven (Master of the Getty Epistles | Maître des Épîtres Getty). Deze anonieme meester ontleende zijn naam aan het handschrift dat de brieven van Paulus bevat en waaraan hij een tweetal miniaturen toevoegde (f. 1v: Heilige Hieronymus, f. 5v: apostel Paulus). Het handschrift wordt thans bewaard in het J. Paul Getty Museum te Malibu.
De stijl van Noël Bellemare is delicaat met ontleningen van motieven en figuren aan de Antwerpse maniëristen, die sterke Italiaanse invloeden in hun werk integreerden. Mooi voorbeeld hiervan is de miniatuur met Sint Michael en de demoon in een handschrift met de statuten van de Orde van Sint Michael, thans bewaard in de gemeentelijke bibliotheek van Saint-Germain-en-Laye, welke is ontleend aan een door Raphaël vervaardigde paneelschildering.
De meester is de leidende verluchter van de onderscheiden meesters behorende tot de Werkplaats van de Getijdenboeken uit de jaren 1520.
Tot deze werkplaats behoorde ook de Meester van het Getijdenboek van Henri II.
Andere verwante verluchters zijn de Meester van het Getijdenboek van Gouffier, de Meester van het Psalter van Gouffier en Geoffroy Dumoustier.
Ook kunnen verbanden worden gelegd met Godefroid le Batave. Deze verluchters behoorden wellicht tot de kring kunstenaars, waaronder boekverluchters, die rond de schrijver, kalligraaf en uitgever Geoffroy Tory verzameld waren en die diens boeken van verluchtingen voorzagen.
Het handschrift met de Paulusbrieven behoort, zowel naar schrift als naar verluchting, tot een groep vaak zeer rijk versierde, kleinformatige, handschriften.
Andere handschriften uit deze groep zijn het Lallement-getijdenboek (Washington, Library of Congress, Rosenwald Collection, ms 11), een getijdenboek thans in Baltimore, Walters Art Gallery, W 446, een Triomphes van Petrarque (Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal, ms 6480) en een driedelige Commentaire de la Guerre Gallique van Albert Pigghe (verspreid over de British Library in Londen, ms harley 6205, de Bibliothèque Nationale te Parijs, ms fr 13429, en het Musée Condé in Chantilly, ms fr 1139).
Beide laatste handschriften zijn voorzien van de signatuur G of GR en verwijzen aldus naar Godefroid le Batave.
Catalogus
Chantilly, Musée Condé
Ms 721 Diodorus Siculus (vert. door Antoine Macault voor François I), Parijs, ca 1534, frontispice door Noël Bellemare en Jean Clouet, meeste van de 29 gehistorieerde initialen door Meester van François de Rohan
literatuur:
- Orth 1998, p. 84-85, nt 34, 35
Ms 1943 Getijdenboek van Anna de Montmorency, Parijs, ca 1540-1549, verluchting door Noël Bellemare: f. 3v, 5v, 36v, 62v; Meester van het Psalter van Gouffier: 1v, 2r, 13v, 52v, 58v; Meester van het Getijdenboek van Gouffier: f. 44v, 48v; Meester van Flore: f. 27v; anoniem verluchter: f. 40v, 78v
literatuur:
- Blum & Lauer 1930, p. 96
- Meurgey 1930, p. 189-191
- Orth 1988, p. 57
- Ecouen 1993, nr. 23
- Sotheby’s 2 december 1997, p. 37
Londen, Sotheby’s
Catalogus 20 juni 1995, lot 121 getijdenboek, Parijs, ca 1530-1540 (zusterhandschrift is Luik, ms Wittert 29), werkplaats van Noël Bellemare
literatuur:
- Day 1990
- Sotheby’s 20 juni 1995, lot 121 als Tours of Blois, ca 1530 door de Meester van Doheny
- L’Estrange 2015
Catalogus 2 december 1997 Lot 35 Los blad met Maagden Martelaren uit getijdenboek (mogelijk uit Parijs, Bibliothèque Nationale, ms lat 1429 Getijdenboek van Henri II; ander blad mogelijk Parijs, Musée Marmottan), Parijs, ca 1540-1549
literatuur:
- Ecouen 1993, p. 56
- Sotheby’s 2 december 1997, lot 35
Luik, Universiteitsbibliotheek
Ms Wittert 29 getijdenboek, Parijs, ca 1530-1540 (zusterhandschrift is Londen, Sotheby’s, cat 20 juni 1995, lot 121) werkplaats van Noël Bellemare
literatuur:
- L’Estrange 2015
Malibu, J. Paul Getty Museum
Ms Ludwig I 15 Brieven van Paulus, Parijs, ca 1520-1530
literatuur:
- Euw & Plotzek 1982, band 1, I 15, p. 134-139
Manchester, John Rylands University Library
Statuts de l’ordre de Saint-Michel, Parijs, ca 1528-1549
literatuur:
- Ecouen 1993, nr. 6
New York, Pierpont Morgan Library
Ms M 452 getijdenboek, Parijs, ca 1530-35
literatuur:
- Plummer 1982, nr. 132
- Wieck 1997, nr. 54
Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal
Ms 654 Getijdenboek van Claude de Guise, Parijs, ca 1528-1549
literatuur:
- Parijs 1904, nr. 229
- Martin & Lauer 1929, p. 67-68, pl. 91
- Ecouen 1993, nr. 10
Parijs, Bibliothèque Nationale
Ms lat 1429 getijdenboek van Henri II (voor mogelijke losse bladen zie Londen, Sotheby’s 2 december 1997, lot 35 en Parijs, Musée Marmottan, ms Wildenstein 159), Parijs, ca 1540-1549 verluchting door Meester van het Getijdenboek van Henri II: o.a. f. 8, 15v, 28, 38v, 54, 58v; Noël Bellemare: o.a. f. 40, 73v; en Meester van de grisailles in het Getijdenboek van Henri II: f. 45r, 49v, 87v
literatuur:
- Parijs 1904, nr. 205
- Omont 1905
- Blum & Lauer 1930, p. 102, pl. 94
- Ecouen 1993, nr. 4
Ms nouv acq lat 3090 getijdenboek van Anne van Oostenrijk, Parijs of Tours, ca 1530
literatuur:
- Ecouen 1993, p. 8
Parijs, Musée du Louvre
RF 52172 los blad met Johannes op Patmos uit een getijdenboek (Getijdenboek van Pichon), Parijs, ca 1530
literatuur:
- Parijs 2011, nr. 130
RF 52173 los blad met Job uit een getijdenboek (Getijdenboek van Pichon), Parijs, ca 1530
literatuur:
- Parijs 2011, nr. 132
RF 52526 los blad met aanbidding van het Kind uit een getijdenboek (Getijdenboek van Pichon), Parijs, ca 1530
literatuur:
- Parijs 2011, nr. 131
Parijs, Musée Marmottan
Ms Wildenstein 159 Los blad met mannelijke martelaars uit getijdenboek (mogelijk uit Parijs, Bibliothèque Nationale, ms lat 1429 Getijdenboek van Henri II; ander blad mogelijk Londen, Sotheby’s Catalogus 2 december 1997, lot 35), Parijs, ca 1540-1550
literatuur:
- Ecouen 1993, nr. 22
- Sotheby’s 2 december 1997, p. 37
Saint-Germain-en-Laye, Bibliothèque municipale
Ms 4 Statuts de l’ordre de Saint-Michel, Parijs, ca 1549
literatuur:
- Ecouen 1993, nr. 5
Literatuur
- Parijs 1904, nrs. 205, 229
- Omont 1905
- Martin & Lauer 1929, p. 67-68, pl. 91
- Blum & Lauer 1930, p. 96, 102, pl. 94
- Meurgey 1930, p. 189-191
- Euw & Plotzek 1982, band 1, I 15, p. 134-139
- Plummer 1982, nr. 132
- Orth 1988
- Orth 1989
- Day 1990
- Ecouen 1993, nrs. 4, 5, 6, 10, 22, 23; p. 8, 56
- Sotheby’s 20 juni 1995, lot 121
- Wieck 1997, nr. 54
- Sotheby’s 2 december 1997, lot 35, p.36-7
- Leproux 2001
- Parijs 2011, nr. 130, 131, 132, 133
- Orth 2013
- L’Estrange 2015