Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. fr. 823
f. 18v-19r (detail)

Pierre (Perrin) Remiet

Frans boekverluchter, werkzaam in Parijs. Hij schijnt een lange carrière te hebben gehad. We treffen hem onder de naam Remy Perrin al in 1368 aan in een lijst van verluchters werkzaam voor koning Karel V (voor de complete lijst zie onder: Joachim Troislivres) en hij is traceerbaar tot in de eerste jaren van de 15e eeuw. Bedoelde lijst van verluchters vormt onderdeel van een beroemd document uit het jaar 1368, volgens welke koning Karel V, op verzoek van de universiteit van Parijs, bepaalde privileges toekent aan een groep boekhandelaren, schrijvers, boekbinders en miniaturisten, verbonden aan deze universiteit. Volgens D’Ancona & Aeschlimann 1949, p. 181 kan Perrin Remy mogelijkerwijs worden geïdentificeerd met Pierre Remiet.

Londen, British Library, Ms Royal 20 B VI, f. 1v-2r

Remiet is de hoofdverluchter van een exemplaar van een Livre de la Propriété des Choses uit de bibliotheek van Philippe le Hardi, thans bewaard in Brussel, Koninklijke Bibliotheek. Bijzonder is dat we de naam van Remiet kennen uit een aanwijzing in een handschrift (Parijs, BN, ms. fr. 823), waarbij de verluchter wordt aangespoord om géén miniatuur aan te brengen. Deze tekst luidt als volgt: “Remiet ne faites rien cy car je y feray une figure qui y doit estre”. De hand van Remiet, maar dan niet als hoofdverluchter, treffen we ook aan in een tweedelige Bible historiale van Guiart des Moulins, thans bewaard in Baltimore, Walters Art Gallery. Deze bijbel werd voltooid op het einde van de 14e eeuw in Parijs en behoorde in 1410 tot de verzameling van Jean, duc du Berry. Diens eigenaarschap blijkt uit een tweetal inscripties van Nicolas Flamel, de hertogelijke bibliothecaris. Op folio iv van handschrift W125 lezen we: “Cest Une Bible Historial Laquele Est a Jehan Filz de Roy De France Duc de Berry Et Dauuergne Conte de Poitou Destampes De Bouloingne Et Dauuergne / Flamel”, terwijl we voorts daaronder lezen: “La quelle Bible mon dit seigneur le Duc donna ou moins de Juing Ian mil quatre Cens et Dix. A noble et puissant seigneur Messire Jehan Harpedenne seigneur de de Belleuille et de Montagu Conseiller et Chambellan du Roy notre seigneur et de monseigneur le Duc de Berry / Flamel”. Waarschijnlijk was Jean de Nizières een leerling van Pierre Remiet. De anonieme Meester van de Dood kan worden vereenzelvigd met Pierre Remiet.

Londen, British Library, Ms Lansdowne 1179, f. 4v, 273r, 315r

Catalogus
Baltimore, Walters Art Gallery
Ms W125 en W126 Guiart des Moulins, Bible historiale in 2 volumes, Parijs, ca 1395-1400, verluchting door Pierre Remiet (Hand A): W125 f 1r, 2v, 57v, 65v, 66v, 82v, 85v, 95v, 97r, 99r, 102r, 111r, 138v, 141v, 179r, 215v, 222r, 265v, 266v; W126 f 1r, 12r, 39r, 150r, 217r, 222r, 238r, 257v, 260v; Hand B: W125: f 3v, 4r, 4v, 119v, 120r, 190v, 261v, 270v; W126: f 166r, 177r, 195v, 209r, 216r, 227v, 229r, 230v, 242r, 260v, 262v; Hand C: W125: 35v, 107v, 108v, 113r, 126v, 158v, 205v, 210r, 234r, 238v, 240r, 241r, 241v, 242r, 243v, 244v, 252r, 257v ; W126 : 126v, 141r, 256r lit: Delisle 1868-1881, III, p. 172||Guiffrey 1894-1996, I, p. clxii, nr. 8; II, p. 316, nr. 10||Delisle 1907, II, p. 225, 272, nr. 10||James 1907 (2), nr. Lxxvi|| Thompson 1907-1918, vol. 5, pl. II-V||De Ricci 1935-1940, I, p. 845, nr. 501||Baltimore 1962, nr. 45||Meiss 1969, p. 309||Van Gelder 1972, p. 178, fig. 7||Baltimore 1984, pl. 21|| Randall 1989, cat. 74

Bayeux, Bibliothèque municipale, Fonds du Chapitre
Ms 61 Missaal-Pontificaal van Etienne de Loypeau, Parijs, ca 1388-1407, vier losse miniaturen in Bloomington, verluchting door de Meester van Luçon: 13 miniaturen; Pierre Remiet: 5 miniaturen, w.o. f. 15v, 50v lit: Delisle 1887||Leroquais 1937, I, p. 69-75, pls. LXXIX-LXXXII|| Camille 1996, p. 249, figs. 73, 165

Berlijn, Staatliche Museen Preussischer Kulturbesitz, Kupferstichkabinett
Ms 78 C 2 Guillaume de Machaut, Dit du Lion, Parijs, ca 1380-1390 verluchting mogelijk door Pierre Remiet lit: Durrieu 1892 (2), p. 124||Kirchner 1926, p. 40||Camille 1996, p. 249

Bloomington, Indiana University, Lilly Library
Vier losse bladen uit Missaal-Pontificaal van Etienne de Loypeau, Parijs, ca 1388-1407, handschrift zelf in Bayeux, verluchting door Pierre Remiet lit: De Ricci 1935-1940, I, p. 627, nr. 65||Camille 1996, p. 249, figs. 52, 155

Bordeaux, Bibliothèque municipale
Ms 730 Titus Livius, Histoire romaine (vert. Pierre Bersuire), Parijs, ca 1370-1380 verluchting door Pierre Remiet lit: Mason 1931||Camille 1996, p. 249 figs. 20-22

Brussel, Koninklijke Bibliotheek
Ms 9001 Guiart des Moulins, Bible historiale (1) Parijs, ca 1414-1415, Meester van Vergilius, werkplaats van de Meester van de Cité des Dames, werkplaats van de Meester van de Cleres femmes, Pierre Remiet: f. 212r, 214v, 374r en margefiguurtjes op f. 1r, Petrus Gilberti: lijneindes lit: Gaspar & Lyna 1937 (1984), nr. 189|| Camille 1996, p. 250, figs. 104-6||voor verdere literatuur zie onder: Meester van Vergilius Ms 9002 Guiart des Moulins, Bible historiale (2) Parijs, ca 1414-1415, Meester van Vergilius, werkplaats van de Meester van de Cité des Dames, werkplaats van de Meester van de Cleres femmes, Pierre Remiet: f. 288r, 319v en margefiguurtjes op f. 61r, Petrus Gilberti: lijneindes lit: Gaspar & Lyna 1937 (1984), nr. 189||Camille 1996, p. 250, figs. 104-6||voor verdere literatuur zie onder: Meester van Vergilius Ms 9094 Bartholomaeus Anglicus, Le Livre de la Properiété des Choses, Parijs, ca 1400, in 1402 gekocht door Philippe le Hardi voor 400 écus, verluchting door Pierre Remiet: f. 12r, 18r, 30v, 45r, 144r, 167r, 177v; Jean de Nizières en de Meester van Vergilius lit: Delisle 1907, I, p. 91-92||Gaspar & Lyna 1937 (1984), nr. 151||De Winter 1985, p. 195-7, nr. 4, figs. 180-3||Camille 1996, p. 250, figs. 5, 37, 102, 124

Chantilly, Musée Condé
Ms 277 Ethiques d’Aristote, Parijs, ca 1400 lit: Guiffrey 1894-1896, I, p. 248 nr. 947||Delisle 1907, II, p. 248 nr. 151, 303||Chantilly 1930, p. 48, p. 48||Meiss 1967, p. 309-310||Camille 1996, p. 250, figs. 96

Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit
Ms BPL 74 Guillaume de Deguileville, Pèlerinage de la vie humaine, Pèlerinage de l’ame, Pèlerinage de Jhesuchrist, Parijs, ca 1400, verluchting door Pierre Remiet: f. 1r, 92r, 170r lit: Camille 1996, p. 250, figs. 163, 191

Londen, British Library
Ms add 21143 Grandes Chroniques de France, Parijs, ca 1400 Pierre Remiet: 13 miniaturen lit: Hedeman 1991, p. 210||Camille 1996, p. 250
Ms Lansdowne 1179 Vincent de Beauvais, Mirouer historial (boeken IX-XVI, boeken XXV-XXXII=Parijs, Bibliothèque Nationale, ms fr 52), vertaling door Jean de Vignay, Parijs, ca 1400 lit: Paris 1836-1846, I, p. 57||Chavannes-Mazel 1988, p. 82, 85, 92-93, 97 n. 309, 110, 115, 144, 164, pls 76-78||Camille 1996, p. 250, figs. 13, 72, 74, 75, 76, 78, 83, 88, 93 Ms Royal 20 B VI Philip de Mézières, Epistre au Roi Richart, Parijs, 1395 verluchting door Pierre Remiet en/of Jean de Nizières lit: Avril 1969, p. 307 als Pierre Remiet||Camille 1996 als Jean de Nizières||London 2011, nr. 140 Ms Yates Thompson 35 Jean Cuvelier, La chanson de Bertrand du Guesclin, Parijs, ca 1380-1392 verluchting door verschillende handen, w.o. Pierre Remiet en/of Jean de Nizières: f. 1r, 90v, 129r, 136r, 250r Ms Yates Thompson 45 getijdenboek van Nicolas Rolin, Parijs, ca 1390 lit: Camille 1996, p. 250, figs. 128, 174, 182

Londen, British Library, Ms. Yates Thompson 45, f. 33r: visitatie, 53v: aankondiging aan de herders, f. 68r: kindermoord te Bethlehem, f. 106r: Kruisiging

Londen, Christie’s
Catalogus 7 juli 2010 (Arcana, I) lot 31 Bartholomeus Anglicus, Le livre des propriétés des choses (Franse vertaling door Jean Corbechon), Parijs, ca 1390 lit: Sotheby’s 23 juni 1998, lot 52||Rouse & Rouse 2000, I, p. 293-6, II, p.79, 115||Christie’s 7 juli 2010 (Arcana, I), lot 31

Londen, Sotheby’s
Catalogus 13 juli 1977, lot 71 getijdenboek, Parijs, ca 1400 lit: Sotheby’s 13 juli 1977, lot 71 (daar als: volgeling van Jacquemart de Hesdin)||Camille 1996, p. 254, figs. 129, 183 Catalogus 5 december 1994 Lot 21 los blad uit een Livy manuscript, in deze catalogus toegeschreven aan Pierre Remiet, maar door Camille 1996 toegewezen aan Jean de Nizières, zie catalogus Sotheby’s 23 juni 1998, p. 57 lit: Sotheby’s catalogus 23 juni 1998, p. 57

Parijs, Bibliothèque Nationale
Ms fr 176 Guillaume Durand, Rational des divins offices (in de Franse vertaling van Jean Golein), Parijs, ca 1380-1390 lit: Delisle 1907, II, p. 229 nr. 43||Meiss 1969, p. 312 Ms fr 312-314 Vincent de Beauvais, Miroir historial, Parijs, 1396 lit: Delisle 1868-1881, I, pl. xlvi, nr. 6||Camille 1996, p. 252, figs. 38, 53, 68-9, 71, 77, 84, 107, 112, 117, 126, 138, 147, 149, 151, 152, 160, 178, 186 ||Chatelet 2000, p. 101, fig. 58 Ms fr 568 Brunetto Latini, Livre du Trésor, Parijs, ca 1390 lit: Delisle 1907, II, p. 247 nr. 147||Meiss 1969, p. 313 Ms fr 823 Guillaume de Digulleville, Pèlerinage de vie humaine, Pèlerinage de l’ame, Pèlerinage de Jésus-Christ, Parijs, 1393, verluchting door Pierre Remiet, Jean de Nizières en Meester van Vergilius lit: Delisle 1868-1881, I, p. 37||Durrieu 1892 (2), p. 122||Parijs 1904, nr. 76||Martin 1906, p. 84, 85||Delisle 1907, I, p. 80||De Mély 1913, p. 70||Parijs 1955, nr. 143||Avril 1969, p. 307-8||Camille 1996, p. 252-3, figs. 1, 6, 34, 46, 50, 89, 94, 97, 99, 100, 115, 120, 144, 157, 158, 166, 169, 170, 172, 19296||Chatelet 2000, p. 100-3, afb. 59||Parijs 2004, nr. 14 Ms fr 2813 Grandes Chroniques de France van Karel V, Parijs, 1380 verluchting door Meester van de Kroning van Karel VI: f. 3v, 4r; volgeling van de Meester van de Kroning van Karel VI: f. 265r, 394r, 473v; volgeling van de Meester van de Kroning van Karel VI: f. 436v, 438r; Meester van het Livre du Sacre de Charles V: f. 439r, 480v; volgeling van de Meester van de Bijbel van Jean de Sy: f. 103v, 105v, 106v, 108, 109v, 112v; Pierre Remiet: f. 5v, 85v, 122v, 149r, 166v, 182r, 200r lit: Walther 2001, p. 230-3||Parijs 2004, nr. 5||voor verdere literatuur zie onder de Meester van de Kroning van Karel VI
Ms fr 20029 Eustache Deschamps, Livret de la fragilité humaine, Parijs, 1383 lit: Parijs 1955, nr. 142||Camille 1996, p. 253, figs. 23-7, 40, 45, 47-8, 79, 80, 86, 98, 116, 122, 130, 139, 176-7, 179, 181||Parijs 2004, nr. 13

Parijs, Bibliothèque de Ste-Geneviève
Ms 1028 Bartholomaeus Anglicus, Le Livre de la Properiété des Choses, Parijs 1396 verluchting door Pierre Remiet: frontispice en 1e miniatuur; Jean de Nizières: overige verluchting lit: Rouse & Rouse 2000, II, p. 79||Christie’s 7 juli 2010 (Arcana, I), in lot 31

Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek
Cod 1969 getijdenboek, Parijs, ca 1400 lit: Hermann 1936, p. 87-90||Wenen 1978, nr. 11, fig. 4||Camille 1996, p. 254, figs. 51

Parijs, BIbliothèque Nationale, Ms. fr. 2813, f. 5v, 85v, 122v, 166v

Literatuur
Document uit 1368
Paris 1836-1846, I, p. 57
Delisle 1868-1881, I, p. 37, pl. xlvi, nr. 6; III, p. 172
Delisle 1887
Durrieu 1892 (2), p. 122, 124
Guiffrey 1894-1996, I, p. clxii, nr. 8, p. 248 nr. 947; II, p. 316, nr. 10
Parijs 1904, nr. 76
Martin 1906, p. 73, 84, 85
Delisle 1907, I, p. 80, 91-92; II, p. 225, 229, 247, 248, 272, nrs. 10, 43, 147, 151, 303
James 1907 (2), nr. Lxxvi
Thompson 1907-1918, vol. 5, pl. II-V
De Mély 1913, p. 70
Kirchner 1926, p. 40
Chantilly 1930, p. 48
Mason 1931
De Ricci 1935-1940, I, p. 627, nr. 65; p. 845, nr. 501
Hermann 1936, p. 87-90
Gaspar & Lyna 1937 (1984), nrs. 151, 189
Leroquais 1937, I, p. 69-75, pls. LXXIX-LXXXII
Parijs 1955, nrs. 142, 143
Baltimore 1962, nr. 45
Meiss 1969, p. 309-310, 312, 313, 314
Avril 1969, p. 307-8
Van Gelder 1972, p. 178, fig. 7
Sotheby’s catalogus 13 juli 1977, lot 71
Parijs 1981, nr. 294
Baltimore 1984, pl. 21
De Winter 1985, p. 195-7, nr. 4, figs. 180-3
Chavannes-Mazel 1988, p. 82, 85, 92-93, 97 n. 309, 110, 115, 144, 164, pls 76-78
Randall 1989, cat. 74
Hedeman 1991, p. 210
Camille 1996
Sotheby’s catalogus 23 juni 1998, lot 52, p. 57
Chatelet 2000, p. 42, 100-103, afb. 58, 59
Rouse & Rouse 2000, I, p. 293-6, II, p. 79, 115
Walther 2001, p. 230-3
Parijs 2004, nr. 5, 13, 14, 118
Christie’s 7 juli 2010 (Arcana, I), lot 31
London 2011, nr. 140
Bradley 1887-1889
Thieme-Becker 1907-1950
D’Ancona & Aeschlimann 1949, p. 181, 182