Baltimore, Walters Art Gallery, Ms W 106 , f. 15r; Pharaohs wife accuses Joseph (detail)

William de Brailes

Engels boekverluchter, één van de weinige Engelse kunstenaars van de 13e eeuw die als een eigen persoonlijkheid naar voren treedt en aan wie gedurende een langere periode van werkzaamheid (tussen 1230 en 1260) een aantal specifieke werken kan worden toegeschreven.

Hij leefde in Cattle Street, de straat van de boekverluchters. Het door William de Brailes in 1240 verluchte getijdenboek van De Brailes (Londen, British Library, ms. add. 49999) is het oudst bewaard gebleven zelfstandig getijdenboek en tevens een van de weinige verluchte handschriften in het algemeen die zowel zijn voorzien van een zelfportret (maar liefst drie maal!) als van een signatuur van de kunstenaar. Op folio 43 zien we De Brailes in gebed, gezegend door de hand van God, terwijl links naast deze afbeelding de eigenhandig door De Brailes geschreven tekst: “w.de brail’ qui me depeint” staat.

Een zelfportret van De Brailes treffen we ook aan op een los blad uit een psalter met het Laatste Oordeel, thans bewaard in Cambridge. In de halve cirkel rechtsonder wordt De Brailes door een engel gered van het vagevuur. De bandeol bevat de tekst: “W de Braile me f(e)cit“.

Baltimore, Walters Art Gallery, Ms W 106 , f. 2r: The animals enter Noah’s ark (detail)

William de Brailes beeldt zichzelf ook af op een pagina met het Laatste Oordeel, bewaard te Cambridge, Fitzwilliam Museum. In de onderste halve cirkel aan de rechterzijde van de miniatuur zien we hoe een engel De Brailes stevig omklemt en hem daarmee redt uit een groep verdoemden.

De Brailes introduceerde een karakteristiek type van initialen met beweeglijke kleine figuurtjes met lange neuzen en ronde ogen. De versiering van de initialen en de randen is opmerkelijk zowel in ontwerp als in kleur: intens blauw met bruin, rose en paars en brandend goud.

De Brailes stond bekend om zijn vaardigheid in het weergeven van verhalende taferelen en hij wist in dit opzicht de zeggingskracht van de miniatuurkunst te vergroten. Eveneens werd in zijn werkplaats een vorm van randversiering ontwikkeld waarin de decoratieve uitlopers van de verluchte initialen zich verlengden tot een kader om de tekst. De sprekendste voorbeelden hiervan vinden we terug in een tweetal psalters (Stockholm en Oxford, New College) en vormen de aanzet tot de uitgewerkte randversiering die aan het eind van de 13e eeuw en in de 14e eeuw uitgroeide tot het dominerend element in de Engelse handschriftverluchting.

Baltimore, Walters Art Gallery, Ms W 106 , f. 9r: The eighth plague of Egypt – locusts (detail)

Catalogus

Baltimore, Walters Art Gallery

Ms W 106 handschrift met 24 bijbelse voorstellingen, Oxford, ca 1250

Cambridge, Fitzwilliam Museum

Ms 330, i-vi zes losse bladen uit psalter, Oxford, ca 1240 (ook blad in New York)

literatuur:

  • London 1923, nr. 104
  • Millar 1926, p. 49-51, pls. 75a-b
  • Millar 1927, I, nr. 38, pls. LXXXI-XCI
  • Cockerell 1930, p. 3, 15-18, pls. XV-XVII
  • London 1930, nrs. 145-150
  • London 1934, nr. 7
  • London 1939, nr. 135
  • Rickert 1954, p. 114-115, pls. 98, 99a
  • Pollard 1955
  • Cambridge 1966, nr. 29
  • Wormald & Giles 1982, I, p. 319-320
  • London 1987, nr. 436
  • Donovan 1991, p. 203
  • Henderson 1991
  • Kauffmann 2003, p. 152, 185
  • Noel 2004
  • Cambridge 2005, nr. 70
  • Cambridge 2016, nrs. 17, 31

Cambridge, Fitzwilliam Museum, Ms 330, iii: Laatste Oordeel (detail)

Cambridge, Gonville and Caius College

Ms 350/567 bijbel, Oxford, ca 1230-1240, werkplaats van William de Brailes

literatuur:

  • James 1907-1914, I, p. 395-7
  • Morgan 1982-1988, nr. 70
  • Donovan 1991, p. 203
  • Cambridge 2005, nr. 30

Londen, British Library

Ms add 49999 de Brailes getijdenboek

literatuur:

  • Warner 1920, nr. 4
  • Donovan 1991
  • Backhouse 1997, nr. 55

Londen, British Library, Ms add 49999, f. 1r: Christ’s Betrayal, Scourging and Mocking and Peter’s denial

New York, Pierpont Morgan Library

Ms M 913 los blad uit psalter met taferelen uit de kindheid van Christus, Oxford, ca 1240 (ook bladen in Cambridge)

literatuur:

  • Marks en Morgan 1981, nr. 5
  • Donovan 1991, p. 203

Oxford, Bodleian Library

Ms lat bibl. E.7 de Brailes bijbel, Oxford, ca 1234-1240

literatuur:

  • Donovan 1991, p. 203

Oxford, New College

Ms 322 psalter, Oxford, ca 1240-1250

literatuur:

  • Warner 1920, nr. 5
  • Donovan 1991, p. 203

Stockholm, Nationaal Museum

Ms B 2010 psalter, Oxford, ca 1230-1240

literatuur:

  • Donovan 1991, p. 202-3

Baltimore, Walters Art Gallery, Ms W 106 , f.  10r: The crossing of the Red Sea (detail)

Literatuur

  1. James 1907-1914, I, p. 395-397
  2. Warner 1920, nrs. 4, 5
  3. London 1923, nr. 104
  4. Millar 1926, p. 49-51, pls. 73a-b, 74a-e, 75a-b
  5. Millar 1927, I, nr. 38, pls. LXXXI-XCI
  6. Cockerell 1930, p. 3, 15-18, pls. XV-XVII
  7. London 1930, nrs. 145-150
  8. London 1934, nr. 7
  9. London 1939, nr. 135
  10. Millar 1939
  11. Rickert 1954, p. 114-115, pls. 98, 99a
  12. Pollard 1955
  13. Cambridge 1966, nr. 29
  14. Marks en Morgan 1981, p. 10-11, nr. 5
  15. Wormald & Giles 1982, I, p. 319-320
  16. Morgan 1982-1988, nr. 70
  17. London 1987, nr. 436
  18. Bologna 1988, p. 186
  19. Donovan 1991
  20. Henderson 1991
  21. Backhouse 1997, nr. 55
  22. Kauffmann 2003, p. 152, 185
  23. Noel 2004
  24. Cambridge 2005, nrs. 30, 70
  25. Cambridge 2016, nrs. 17, 31
  • Bradley 1887-1889
  • Thieme-Becker 1907-1950
  • D’Ancona & Aeschlimann 1949, p. 38

Baltimore, Walters Art Gallery, Ms W 106 , f.  14r: Jacob sends Joseph to his brothers (detail)