Parijs, Bibliothèque Nationale,  Ms fr. 598, f. 3r: aanbieding van het handschrift aan Jean de Berry (detail) door de Meester van de Cleres Femmes

Meester van de Cleres Femmes

Vlaams boekverluchter, werkzaam te Parijs aan het begin van de 15e eeuw en samen met de Meester van de Mariakroning behorende tot de groep “Meester van 1402”. Deze groep ontleent haar naam aan een met het jaar 1402 gedateerd handschrift dat thans in Parijs wordt bewaard (Bella Martens 1929).

Meiss 1967 onderscheidt de beide stijlen en geeft ze hun naam: Coronation Master (Meester van de Mariakroning) en Cleres Femmes Master (Meester van de Cleres femmes).

Van twee identieke Boccaccio’s (Des femmes nobles et renommées) is de een verlucht door de Meester van de Mariakroning (Parijs, Bibliothèque Nationale, ms. fr. 12420) en is de ander verlucht door de Meester van de Cleres femmes (Parijs, Bibliothèque Nationale, ms. fr. 598) (beide worden behandeld door Sterling 1987, nr. 41).

De Meester van de Cleres Femmes wordt ook genoemd: de Meester van Berry’s Cleres Femmes, of (aldus Sterling 1987, p. 273-9) Meester van de Boccaccio van hertog Jean de Berry, zulks in beide gevallen naar de naam van de ontvanger van genoemd handschrift fr. 598.

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms fr. 173, f. 2r (detail)

Baltimore, Walters Art Gallery

Ms W 209 getijdenboek, Parijs, ca 1407

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, nr. 207
  • Baltimore 1949, nr. 81
  • Baltimore 1962, nr. 50
  • Meiss 1974, p. 374
  • Wieck 1988 (2001), nr. 22
  • Randall 1989, nr. 86

Ms W 232 getijdenboek, Parijs, ca 1407, verluchting door de Meester van Luçon en Meester in stijl van de Meester van de Cleres femmes

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I , nr. 181
  • Baltimore 1949, nr. 85
  • Baltimore 1962, nr. 48
  • Meiss 1974, p. 374
  • Wieck 1988 (2001), nr. 21
  • Randall 1989, nr. 85

Ms W 265 getijdenboek, Parijs, ca 1400-1410, verluchting in stijl van Meester van de Cleres femmes, invloed van Meester van Boucicaut, Vlaamse invloed

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, nr. 213
  • Baltimore 1949, nr. 88
  • Panofsky 1953, p. 48
  • Meiss 1974, p. 374
  • Wieck 1988 (2001), nr, 23
  • Randall 1989, nr. 87

Berlijn, Staatsbibliothek

Ms Theol. Lat. Qu. 7 getijdenboek, Parijs, ca 1410-12 (verloren gegaan tijdens 2e wereldoorlog) verluchting door Meester van de Cleres femmes en Meester van Luçon

literatuur:

  • Meiss 1974, p. 373 en 394

Brussel, Koninklijke Bibliotheek

Ms 9001 Guiart des Moulins, Bible historiale, Vol I, Parijs, ca 1414-1415, verluchting door Meester van Vergilius, werkplaats van de Meester van de Cité des Dames, werkplaats van de Meester van de Cleres Femmes, Pierre Remiet: f. 212r, 214v, 374r en margefiguurtjes op f. 1r, Petrus Gilberti: lijneindes

literatuur:

  • Gaspar & Lyna 1937 (1984), nr. 189
  • Delaissé 1959, nr. 21
  • Meiss 1974, p. 374, 408
  • Camille 1996, p. 250, figs. 104-6

Ms 9002 Guiart des Moulins, Bible historiale, vol II, Parijs, ca 1414-1415, verluchting door Meester van Vergilius, werkplaats van de Meester van de Cité des Dames, werkplaats van de Meester van de Cleres Femmes, Pierre Remiet: f. 288r, 319v en margefiguurtjes op f. 61r, Petrus Gilberti: lijneindes

literatuur:

  • Gaspar & Lyna 1937 (1984), nr. 189
  • Delaissé 1959, nr. 21
  • Meiss 1974, p. 374, 408
  • Camille 1996, p. 250, figs. 104-6

Ms 9024 en 9025 Guiart des Moulins, Bible historiale, Parijs, ca 1415, verluchting door Meester van Vergilius, werkplaats van de Meester van de Cité des Dames, werkplaats van de Meester van de Cleres Femmes, Meester van het Getijdenboek van Marguerite de Clissons

literatuur:

  • Gaspar & Lyna 1947, nr. 199
  • Meiss 1974, p. 374
  • Komada 2000, I, p. 379, 664-668

Ms 9049 en 9050 Titus Livius, Histoire romaine (vertaling door Pierre Bersuire), Parijs, ca 1410 verluchting door Meester van de Cité des Dames en de Meester van de Cleres Femmes

literatuur:

  • Gaspar & Lyna 1937 (1984), p. 430-433
  • Meiss 1974, p. 374, 378-9

Ms 9509 Boccaccio, Des cleres et nobles femmes, Parijs, ca 1410-1415

literatuur:

  • Gaspar & Lyna 1937 (1984), p. 459-461
  • Meiss 1974, p. 373

Ms 10230 Cuvelier, Livre de Messire Bertrant du Guesclin, Parijs, ca 1410 de enige miniatuur op f. 3 door Meester van de Cleres femmes

literatuur:

  • Gaspar & Lyna 1937 (1984), p. 458
  • Meiss 1974, p. 375

Cleveland, Museum of Art

Ms. 64.40 Getijdenboek van Karel de Edele, Parijs, ca 1405 verluchting door de Meester van de Brusselse Initialen, Meester van Egerton 1070: 5 miniaturen uit de passie, en een volgeling van de Meester van de Cleres femmes: p. 287, 355

literatuur:

  • Meiss 1974, p. 375, 377

Geneve, Bibliothèque publique et universitaire

Ms fr 77 Titus Livius, Histoire romaine (vertaling door Pierre Bersuire), Parijs, ca 1405 verluchting door de Meester van de Cleres femmes en de werkplaats van de Meester van Orosius: f. 46v

Geneve, Bibliothèque publique et universitaire, Ms fr 77, f. 9r (detail) door Meester van de Cleres Femmes

literatuur:

  • Delisle 1907, II , nr. 236
  • Meiss 1974, p. 373

Londen, British Library

Ms cotton domitian A.XVII psalter, Parijs, ca 1421 en vroeger verluchting door Meester in stijl van Meester van de Cleres femmes, ca 1421 toevoegingen door de Meester van Hieronymus

literatuur:

  • Meiss 1974, p. 375 en 405

Milaan, Biblioteca Trivulziana

Ms 693 Cicero, Pro Marcello et de Senectute, ca 1410

literatuur:

  • Meiss 1974, p. 375

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal

Ms 3479 en 3480 Lancelot du Lac, Parijs, ca 1405 verluchting door de Meester van de Cité des Dames en de werkplaats van de Meester van de Cleres Femmes

literatuur:

  • Meiss 1974, p. 373-4 en 380

Ms 5057-5058 Guiart des Moulins, Bible historiale, Parijs, ca 1405 verluchting door de Meester van de Cleres femmes en werkplaats, de Meester van Vergilius en werkplaats en de werkplaats van de Meester van de Cité des dames en 4e anonieme verluchter van mindere kwaliteit

literatuur:

  • Parijs 1904, nr. 218
  • Martin 1906, p. 178-9
  • Delisle 1907, II , nr. 8, 272
  • Martin 1923, p. 68
  • Martens 1929, p. 118
  • Martin & Lauer 1929, p. 31-32
  • Panofsky 1953, p. 53
  • Parijs 1955, nr. 159
  • Hamburg 1969, nr. 42
  • Meiss 1974, p. 339-342, 374
  • Parijs 2004, nr. 163

Parijs, Bibliothèque Nationale
Ms fr. 598, f. 6v, 8r, 19r, 46r

Parijs, Bibliothèque Nationale

Ms fr 117, 118, 119 en 120 Lancelot du lac, Parijs, 1405 of kort daarvoor

literatuur:

  • Delisle 1907, II, nr. 270
  • Meiss 1974, p. 374

Ms fr 172, 173 Augustinus, La Cité de Dieu (vert. Raoul de Praelles), Parijs, ca 1407

literatuur:

  • Parijs 1955, nr. 211
  • Meiss 1974, p. 375

Ms fr 598 Boccaccio, Des Femmes nobles et renommées, Parijs, 1402

literatuur:

  • Delisle 1907, II, nr. 209
  • Martens 1929, p. 193
  • Panofsky 1953, p. 52
  • Parijs 1955, nr. 158
  • Porcher 1959, p. 55
  • Meiss 1974, p. 287-290
  • Parijs 1975, nr. 95
  • De Winter 1985, p. 96-98, 206-7
  • Sterling 1987, nr. 41
  • Buettner 1996, p. 100
  • Chatelet 2000, p. 110-111
  • Parijs 2004, nr. 161

Ms lat 7789 Marcus Tullius Cicero,Oratio pro Marcello; De Senectute, traduit en français par Laurent de Premierfait, Livre de vieillesse, Parijs, ca 1405-1410 verluchting door 2 of 3 verluchters in de stijl van de Meester van de Cleres Femmes, hand 1: f. 8r, hand 2: f. 34r, 37r, 56r, 65v, 86r; mogelijke hand 3: f. 39, 47v ?

Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek

Ms 2537 Tristan, Romans de la table ronde et de la quete du Saint Graal, Parijs, ca 1400-1420

literatuur:

  • Meiss 1974, p. 375

Geneve, Bibliothèque publique et universitaire
Ms fr 77, f. 9r, 27r, 68r, 86r

 Parijs, Bibliothèque Nationale
Ms lat. 7789, f. 8r, 34r, 37r, 47v

Literatuur

  1. Parijs 1904, nr. 218
  2. Martin 1906, p. 178-179
  3. Delisle 1907, II, nrs. 8, 208, 209, 236, 270, 272
  4. Martin 1923, p. 68
  5. Martens 1929
  6. Martin & Lauer 1929, p. 31-32
  7. De Ricci 1935-1940, I, nrs. 181, 207, 213
  8. Gaspar & Lyna 1937 (1984), nr. 189, p. 430-433, 458, 459-461
  9. Gaspar & Lyna 1947, nr. 199
  10. Baltimore 1949, nrs. 81, 85, 88
  11. Panofsky 1953, p. 48, 52, 53
  12. Parijs 1955, nrs. 158, 159, 211
  13. Porcher 1959, p. 55
  14. Baltimore 1962, nrs. 48, 50
  15. Meiss 1967, p. 252-3
  16. Hamburg 1969, nr. 42
  17. Meiss 1974, p. 287-290, 339-342, 373-375, 378-9, 380, 394
  18. Parijs 1975, nr. 95
  19. De Winter 1985, p. 96-98, 206-7
  20. Sterling 1987, p. 273-279, nr. 41
  21. Wieck 1988 (2001), nrs. 21, 22, 23
  22. Randall 1989, nrs. 85, 86, 87
  23. Colenbrander 1991, p. 115 en noot 37
  24. Camille 1996, p. 250, figs. 104-6
  25. Smeyers 1998, p. 185
  26. Buettner 1996
  27. Chatelet 2000, p. 110-111
  28. Komada 2000, I, p. 379, 664-668
  29. Parijs 2004, nrs. 161, 163