Meester van het Dresdense Gebedenboek

(Master of the Dresden Prayerbook | Maître du Livre de prières de Dresde)

Direct link to

Spinola getijdenboek in Malibu, J. Paul Getty Museum

So-called Hours of Philip the Fair in Londen, British Library, ms add 17280

Crohin-La Fontaine Getijdenboek in Malibu, J. Paul Getty Museum

Emerson-White Getijdenboek in Cambridge (Mass), Harvard University, Houghton Library

Madrid, Biblioteca Nacional, Ms Vitr 25-5 ” Voustre Demeure”

Gebedenboek van Filips de Goede in Parijs, Bibliotheque Nationale, Ms nouv acq fr 16428

Dresden, Sächsische Landesbibliothek, Ms A 311 Dresden Hours

Vlaams boekverluchter. De Meester van het Dresdense Gebedenboek werkte gedurende het grootste deel van zijn loopbaan in Brugge. Hij was een van de productiefste verluchters uit de Zuidelijke Nederlanden. Ongeveer 50 verluchte handschriften en incunabelen zijn aan hem toe te schrijven.

De Meester van het Dresdense Gebedenboek ontleent zijn naam aan een getijdenboek dat thans in Dresden wordt bewaard, en dat als basis voor verdere toeschrijvingen heeft gediend.

De kunst van de Meester van het Dresdense Gebedenboek heeft mogelijk Noord-Nederlandse en met name Utrechtse wortels. In Brugge was hij actief van ca 1470 tot ca 1490. Een van de eerste werken die hij daar vervaardigde was het reeds genoemde Gebedenboek van Dresden.

De door hem vervaardigde miniaturen uit dit handschrift worden nog omlijst door ouderwets aandoende, conventionele randen, geschilderd door de Dresdener Navolger van Willem Vrelant. Dezelfde opzet (miniaturen door de Meester en ouderwetse randen door de Navolger) vinden we bijvoorbeeld ook terug in een Brugs getijdenboek thans bewaard in Keulen, Renate König Collectie.

Vervolgens werkte de Meester van het Dresdense Gebedenboek korte tijd in Doornik en daarna in Amiens, waar Simon Marmion eveneens werkzaam was. Met deze meester werkte de Meester van het Dresdense Gebedenboek samen aan het Louthe getijdenboek, het Huth getijdenboek, het Flora getijdenboek en een getijdenboek in de Houghton Library.

Rond 1505 keerde hij terug naar Brugge. Ook in Brugge werkte hij rond 1474-1477 al samen met Simon Marmion en anderen aan een van de vroegst te dateren handschriften met de fameuze Gent-Brugse strooiranden. Dit Getijdenboek van Charlotte van Bourbon-Montpensier wordt thans bewaard in Alnwick Castle. 

De meester had een voorliefde voor kalenderillustraties met de werken van de maanden. Deze schilderde hij in vele getijdenboeken, waaronder het Huth getijdenboek, waarin de ronde bas-de-page miniaturen van zijn hand zijn.

De Meester van het Gebedenboek van Dresden is niet zo realistisch als bijvoorbeeld de Weense Meester van Maria van Bourgondië. Zijn oeuvre wordt gekenmerkt door ietwat gedrongen, zware, vaak boers aandoende figuren met forse handen en voeten. Geboren verteller als hij is getuigen zijn personages van grote vitaliteit. De stemmige en diepe vergezichten en de behandeling van de voorgronden met grote bloemen verwijzen in zekere mate naar de kunst van Hugo van der Goes, zonder dat evenwel, aldus Brinkmann 1997, p. 11, concrete overnemingen aan te wijzen zijn.

Op de relatie tussen de Meester van het Dresdense Gebedenboek en deze beroemde Vlaamse primitief Hugo van der Goes wees overigens reeds Winkler 1921, p. 13. De Meester van de Gebedenboeken van omstreeks 1500 zette de stijl van de Meester van het Gebedenboek van Dresden voort. Brinkmann 1997 isoleerde een afzonderlijk oeuvre uit de tot dan aan de Meester van het Dredense Gebedenboek toegeschreven werken, en schreef dit oeuvre toe aan de door hem zo genoemde Meester van Jannecke Bollengier.

Een ander hoogtepunt binnen het werk van de Meester van het Dresdense Gebedenboek vormt het zogenoemde getijdenboek van Filips de Schone en Johanna van Kastilië. Alle miniaturen uit dit handschrift zijn van de hand van onze meester, met uitzondering van de dubbele pagina’s in het begin met “portretten” van de opdrachtgevers, waarvan thans kan worden aangenomen dat het een toevoeging uit de 19e eeuw betreft (Backhouse 1994).

Uit een recent bij Heribert Tenschert opgedoken getijdenboek (internet december 2023) blijkt dat de Meester van het Dresdesde Gebedenboek een van de eerste verluchters was die gebruik maakte van de befaamde Gent-Brugse strooiranden.

Catalogus

Alnwick Castle, Duke of Northumberland

Ms 482 Getijdenboek van Charlotte van Bourbon-Montpensier, Brugge tussen 1474 en januari 1477 en wellicht de jaren 1480, verluchting door Meester van het Gebedenboek van Dresden, Simon Marmion, werkplaats van de Meester van het Oudere Gebedenboek van Maximiliaan I en anderen

literatuur:

• Backhouse 2002
• Los Angeles-London 2003, nr. 44

Berlijn, Kupferstichkabinett, Staatliche Museen zu Berlin Preussischer Kultutbesitz

Ms 78 B 14 getijdenboek, Brugge ca 1485, verluchting door Meester van het Dresdense Gebedenboek en medewerkers

literatuur:

• Winkler 1925 (1978), p. 98, 159
• Brinkmann 1997, p. 383

Brugge, Grootseminarie

Ms 159/190, 158/189, 157/188 Handschrift in 3 delen. Valerius Maximus, Facta et dicta memorabilia, in Franse vertaling, Brugge, ca 1475 (oorspronkelijk 9 miniaturen, waarvan thans in het handschrift nog 7 over zijn, 1 is verloren en 1 is in Malibu, J. Paul Getty Museum)

literatuur:

• Brussel 1959, nr. 256
• Brugge 1981, nr. 97
• Smeyers & Cardon 1984, p. 178-182
• Brinkmann 1997, p. 383
• Brugge 2002 (2), nr. 78, afb. p. 74

Brussel, Koninklijke Bibliotheek

Ms II 7604 Getijdenboek van Colard Pingret, Brugge 1478

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 384

Ms IV 90 zangboek van Johanna van Castilië, Brugge of Gent, ca 1511 verluchting door de Meester van de Davidscènes in het Breviarium Grimani en de Meester van het Dresdense Gebedenboek

Ms IV 1260 Da Costa Getijdenboek, Brugge ca 1510 verluchting door de Meester van het Dresdense Gebedenboek, de Meester van het Wodhull-Harberton Getijdenboek: f. 165v, 171v, 205v, 207v, 210v, 212v, 216v, 223v en de Meester van Edward IV: f. 116v de drie levenden en de drie doden

literatuur:

• Destrée & Bautier 1924
• Winkler 1925 (1978), p. 95, 160
• Brinkmann 1997, p. 335-341, 384, 397, kleurafb. 61, 62
• Smeyers & Van der Stock 1997, nr. 2
• Smeyers 1998, p. 480

(nb: niet te verwarren met het Da Costa Getijdenboek dat in de Pierpont Morgan Library onder signatuur M 399 wordt bewaard)

Bucks, The Wormsley Library, Sir Paul Getty, K.B.E.

Giovanni Boccaccio, De la ruine des nobles hommes et femmes (vert. Door Laurent de Premierfait van De casibus virorum et feminarum illustrium), Brugge, 1476 of later (incunabel, gedrukt door Colard Mansion), 8 kopergravures door verluchter uit omgeving Meester van Antoon van Bourgondië, meer speciaal een verluchter nauw verwant met de Meester van het Dresdense Gebedenboek; mogelijk de Meester met de Witte Inscripties; Meester van de Getty Froissart

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 113-121
• Los Angeles-London 2003, nr. 72

Cambridge, Fitzwilliam Museum

Ms 22 La légende dorée (franse vertaling van de Legenda aurea van Jacobus de Voragine), Brugge of Amiens, ca 1490 en Hainaut, ca 1510, verluchting door Meester van het Gebedenboek van Dresden (ca 1490, f. 1, 2 (miniatuur zelf) en meeste overige miniaturen uit de katernen 1-3 en 10 en Meester van Marguerite de Liedekerke (ca 1510, ruim 80 miniaturen toegevoegd en bestaande uitgebreid zoals de randen van f. 2

literatuur:

• James 1895 (1), p. 43-51
• Legaré 2003
• Cambridge 2005, nr. 128

Ms 1058-1975 getijdenboek, Brugge, ca. 1490 verluchting door Meester van British Library ms. Add. 15677, Meester van het Gebedenboek van Dresden: f. 15; Meester van Jacobus IV: f. 36, 166, 168v, 180; Meester van Michael in Fitzwilliam 1058-1975: f. 165: hl. Michael verslaat de duivel (voorheen toegeschreven aan Meester van de Bijbel van Lübeck)

literatuur:

• Winkler 1925 (1978), p. 98, 169
• Cambridge 1993, nr. 28
• Brinkmann 1997, p. 318-321
• Cambridge 2005, nr. 95
• Ricciardi & Panayotova 2017

Cambridge, Harvard University, Houghton Library

Mss TYP 443 & 443.1 Emerson-White Getijdenboek verluchting door Simon Marmion, de Meester van de Houghton Miniaturen, de Gentse Associés en, voor wat betreft de ronde miniatuurtjes onder in de kalender, door de Meester van het Gebedenboek van Dresden; mogelijk de randversiering van twee tekstpagina’s op f 105 en 116 door Meester van de Sept Psaumes Allégorisés, zie aldaar (2 losse bladen uit dit getijdenboek bevinden zich in Malibu, J. Paul Getty Museum, ms 60, en Brussel, Koninklijke Bibliotheek, ms II 3634-6, en zijn van de hand van de Meester van de Houghton Miniaturen)

literatuur:

• Kren 1983, p. 31, 33, 34
• Brinkmann 1997, p. 233, 384
• Los Angeles-London 2003, nr. 32

Cleveland, Cleveland Museum of Art

Inv. 54.140-54.144 vijf losse semi-grisaille miniaturen uit een getijdenboek, Brugge, ca 1470, verluchting van de miniaturen door de Meester van de Codex Rotundus, verluchting van de randen door de Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 355-6, 395

Darmstadt, Hessische Landes- und Hochschulbibliothek

Hs 1008 getijdenboek, 1e kampagne: ca 1489, 2e kampagnge: Tournai of omgeving, ca 1500 of 1520 verluchting 1e kampagne met o.a. Koning David en Opwekking van Lazarus, door Meester van het Dresdense Gebedenboek, verluchting 2e kampagne , met o.a. f. 15v, 147v, 148 door Meester van Marguerite de Liedekerke; zie ook aldaar

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 385

Den Haag, Museum Meermanno westreenianum

Ms 10 F 1 gebedenboek, miniaturen door Meester van het Dresdense Gebedenboek, initialen en randen door Dresdener Navolger van Willem Vrelant, 1 miniatuur later, ca 1500, toegevoegd, Brugge, ca 1470-1490

literatuur:

• Brussel 1959, nr. 257
• Den Haag 1979, nr. 56
• Boeren 1979, p. 160-161
• Brinkmann 1997, p. 42-44, 385

Dresden, Sächsische Landesbibliothek

Ms A 311 Gebedenboek van Dresden, Brugge ca 1470-1475, 28 volbladminiaturen aanwezig, alle geschilderd door de Meester van het Dresdense Gebedenboek; alle randen door de Dresdener Navolger van Willem Vrelant; 2 volbladminiaturen afkomstig uit dit handschrift thans in het Louvre, Parijs

literatuur:

• Winkler 1913 (2), p. 276
• Winkler 1914
• Winkler 1925 (1978), p. 95, 170
• Brinkmann 1997, p. 9-13, 35-41, 385-6

Edinburgh, University Library

Ms 305 getijdenboek, Brugge ca 1470

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 386

Eton, Eton College

Ms H 265 getijdenboek, Brugge ca 1495-1500, 8 van de 11 bewaard gebleven volbladminiaturen door de Meester van de Gebedenboeken van omstreeks 1500, de overige 3, t.w. f. 13v, 16v, 27v, door de Meester van het Dresdense Gebedenboek; 4 beeltenissen van de evangelisten door de Meester van Edward IV

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 386

Genève, Comites latentes

Ms 208 Brimeu Breviarium, Brugge tussen 1473 en 1477, alle 4 volbladminiaturen door de Meester van het Dresdense Gebedenboek, de gehistorieerde initialen zijn bijgewerkt door de Meester van het Gentse Colettaleven

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 386

Hannover, Niedersächsische Landesbibliothek

Ms I, 97 Getijdenboek van de familie Bigant, Amiens kort na 1490

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 386-7

Keulen, Renate König Collectie

Ms nr 22 Getijdenboek van Major Abbey, Brugge ca 1470-1475 verluchting door de Meester van het Dresdense Gebedenboek: de 6 miniaturen; en de Dresdener Navolger van Willem Vrelant: de randen

literatuur:

• Sotheby’s 10 juli 1967, nr. 83
• Sotheby’s 19 juni 1989, lot 3027
• König 1990, nr. 31
• König 1991 (2), nr. D
• Brinkmann 1997, p. 394 nr. 47
• Keulen 2001, nr. 22

voor afbeelding zie onder: Dresdener Navolger van Willem Vrelant

Getijdenboek van Manderscheid, Brugge ca 1515 verluchting door de Meester van de Davidsscènes in het Breviarium Grimani: f. 13v Salvator Mundi; de Meester van het Wodhull-Harberton Getijdenboek: ff. 18v Kruisiging, 101v Mariakroning, 136v Koning David; de Meester van het Dresdense Gebedenboek: van zijn hand alleen f. 156v opwekking van Lazarus en anderen Vlaamse verluchters

literatuur:

• Keulen 1987, nr. 73
• Brinkmann 1997, p. 394
• Keulen 2001, nr. 25

Krakau, Biblioteka Czartoryskich en Museum Czartoryskick, Kupferstichkabinett

Ms 3019, p. 105/106 en inv. Nr. XV-Rr 1984 Twee losse volbladminiaturen met Tronende Madonna en Kruisiging, afkomstig uit het handschrift in Vaticaanstad, Brugge, ca 1500

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 385

Ms 3093 getijdenboek, Brugge ca 1500, de 7 volbladminiaturen door de Meester van Jannecke Bollengier, de 20 gehistorieerde initialen door de Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 387

Leipzig, Universitätsbibliothek

Ms rep I 11 B Valerius Maximus, Faits et dits mémorables (vertaling door Simon de Hesdin en Nicolas de Gonesse), Brugge 1470-75

literatuur:

• Winkler 1921
• Winkler 1925 (1978), p. 95, 175
• Brinkmann 1997, p. 387
• Walther 2001, p. 364-5

Leuven, Universiteitsbibliotheek

Ms A 2 Getijdenboek voor Thomas Louthe, verluchting door Simon Marmion dan wel de Meester van Louthe, en de Meester van het Gebedenboek van Dresden, ca 1480

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 390
• Smeyers 1998, p. 340-1

Lissabon, Museu Calouste Gulbenkian

Ms LA 144 getijdenboek, Brugge ca 1475, verluchting door Meester van Fitzwilliam 268: 4 miniaturen: f. 119v, f. 126v, 158v, 180v; werkplaats van Willem Vrelant: kalender en 6 miniaturen: f. 15v, 27v, 107v, 147v; 166v, 229v Meester van het Dresdense Gebedenboek: 1 miniatuur: f. 52v

literatuur:

• Clark 2006

Londen, British Library

Ms add 16969 Psalter van Petrus Vaillant, Brugge 1482

literatuur:

• Brugge 1981, nr. 90
• Brinkmann 1997, p. 387

Ms add 17280 zogenaamde Getijdenboek van Filips de Schone en Johanna van Castilië, Brugge, ca 1495-1500

literatuur:

• Winkler 1925 (1978), p. 98, 176
• Brinkmann 1997, p. 271-280, 387

Ms add 18851 Breviarium van Isabella van Castilië, Brugge en waarschijnlijk Gent, ca 1488-1490 en voor 1497, verluchting door:

Gerard David: f. 29r: geboorte van Christus, f. 41r: aanbidding door de wijzen, f. 297r: St. Barbara

Meester van het Dresdense Gebedenboek: grootste gedeelte van de overige miniaturen w.o. f. 63r schepping, 71r verzoeking van Christus, 77r de vrouw uit Kanaan voor Jezus, 96r binnenkomst van Jezus in Jeruzalem, 111v Nebukadnezar verbrandt de boeken, 124r David gekroond tot koning van Israel, 139r Antiochus plundert de tempel, 146v David en de tempelzangers, 155v David en zijn muzikanten, 173r Abraham redt Lot, 184v David en zijn muzikanten, 211r opstanding, 252r Lazarus, 262r Job;

Meester van Jacobus IV van Schotland: o.a. f. 436v wapens van Ferdinand en Isabella, 437r kroning van de Maagd, 477r alle heiligen; de Meester van Johannes op Patmos van het Breviarium van Isabella van Castilië: f. 309r Johannes op Patmos

Meester van de Kalender van het Breviarium van Isabella van Castilië: de kalenderillustraties en o.a. de randen rond f. 29r, 41r, 297r, 309r

literatuur:

• Kren 1983, nr. 5
• Backhouse 1997, nr. 191
• Brinkmann 1997, p. 387-8
• Walther 2001, p. 402-3

Voor verdere literatuur zie onder: Gerard David

Ms add 20698 Lof der Vrouwen (anonieme vertaling van de Cité des Dames van Christine de Pizan), Brugge, kort na 1475 verluchting deels door Meester van het Gebedenboek van Dresden, f. 2 door Meester van Margaretha van York dan wel de Meester van het Gentse Coletaleven

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 89-91, 388
• Los Angeles-London 2003, p. 217

Ms add 38126 Huth getijdenboek, waarschijnlijk Valenciennes, ca 1480-1490, verluchting door Simon Marmion en werkplaats, de Meester van de Houghton Miniaturen, Gentse Associés? en, voor wat betreft de ronde miniatuurtjes onder in de kalender, door de Meester van het Dresdense Gebedenboek; Brinkmann 1997 noemt nog Jan Provoost als mogelijke schilder van de miniaturen op f. 66v en 145v

literatuur:

• Kren 1983, nr. 4, p. 33, fig. 5b
• Brinkmann 1997, p. 388
• Los Angeles-London 2003, nr. 33

Ms Egerton 1147 getijdenboek, Brugge ca 1500 en Brugge, ca 1510-1515 in 1e kampagne kalendermedaillons door Meester van het Gebedenboek van Dresden, in 2e kampagne toevoeging van 4 miniaturen aan het einde van het handschrift door Simon Bening

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 388-9

Ms Egerton 2045 getijdenboek, Parijs ca 1460-70 en Brugge, ca 1480-85 verluchting begonnen door Meester Francois en voltooid door Meester van het Gebedenboek van Dresden: f. 16v, 185v, 216v, 233v, 254v 260v

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 261-4, 389

Ms Royal 16.F.V Roman de Sydrac en Tractaat over de Zeven Doodzonden, Brugge, ca 1495-1500 het frontispice van f. 1 door de Meester van Edward IV, de kleine miniatuur op f. 114 door de Meester van het Gebedenboek van Dresden

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 389

Ms Royal 17.F.V Histoire de Godefroy Duc de Buillon, Brugge, ca 1495-1500

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 389

Ms Royal 20.B.II heiligenlevens, Brugge, ca 1475

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 389

Londen, Sotheby’s

Catalogus 19 juni 2001, lot 46 getijdenboek, Brugge, ca 1495-1500

literatuur:

• Sotheby’s 19 juni 2001, lot 46

Catalogus 4 december 2007, lot 10 los blad met de Overwinning van de Meden en de Perzen op de Assyriërs uit een Alexander Roman (destijds f 277), Brugge, ca 1470-1480

literatuur:

• Manchester 1960, nr. 15
• Sotheby’s 4 december 2007, lot 10

Ander blad uit hetzelfde manuscript is Parijs, Les Enluminures, catalogus 8 (1999), nr. 24

Londen, Victoria and Albert Museum

Ms Salting 1221 Salting Getijdenboek, Valenciennes en Brugge, ca 1475-1480 verluchting door Willem Vrelant en werkplaats, de Meester van het Gebedenboek van Dresden, de Meester van Fitzwilliam 268 (folio’s 85v, 97v en 153) en Simon Marmion en werkplaats (overige volbladminiaturen)

literatuur:

• Winkler 1925 (1978), p. 180
• Harthan 1977, p. 146-9, daar aangeduid als het Simon Marmion Getijdenboek
• Brinkmann 1997, p. 160-162, 164-169, 389
• Los Angeles-London 2003, nr. 53
• Watson 2011, cat. nr. 72 (vol. I, p. 401-411)
• Parijs-Brussel 2011-2012, p. 411

Malibu, J. Paul Getty Museum

Ms 23 Crohin-La Fontaine Getijdenboek, Brugge, 1480-1485

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 390
• Los Angeles-London 2003, nr. 49

Ms 43 losse miniatuur, afkomstig uit volume 3 van de Valerius Maximus bewaard in Brugge, Grootseminarie)

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 383
• Los Angeles-London 2003, nr. 73

Ms Ludwig IX 18 Spinola getijdenboek, Brugge en Gent, ca 1515-1520, verluchting door Gerard Horenbout/Meester van Jacobus IV van Schotland; Werkplaats van de Meester van het Oudere Gebedenboek van Maximiliaan I; de Meester van de Bijbel van Lübeck; de Meester van het Dresdense Gebedenboek: f. 109v visitatie, 110r Christus voor Anna, 119v geboorte, 120r Christus voor Kaiaphas; de Meester van de Gebedenboeken van omstreeks 1500

literatuur:

• Plotzek & Von Euw II (1982), IX/18
• Brinkmann 1997, p. 325-9, 390
• Smeyers & Van der Stock 1997, p. 14, 15, 19, 25, 26
• Smeyers 1998, p. 420, 429
• Los Angeles-London 2003, nr. 124
• De Hamel 2016, p. 508-565

Voor verdere literatuur zie onder de Meester van Jacobus IV van Schotland

Mons (Bergen), Trésor de la Collégiale Sainte-Waudru

Inv. Nr. 65 Getijdenboek van Jannecke Bollengier, Brugge ca 1500-1508 alle 14 volbladminiaturen door de Meester van Jannecke Bollengier, alle 21 gehistorieerde initialen door de Meester van het Gebedenboek van Dresden

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 308-315, 391
• Smeyers & Van der Stock 1997, nr. 38

Napels, Biblioteca Nazionale Vittorio Emanuele III

Ms I. B. 51 “La Flora” Getijdenboek, Valenciennes voor 1489, Brugge en waarschijnlijk Gent voor 1498 verluchting door Simon Marmion: 24 miniaturen, o.a. f. 120v annunciatie aan de herders, f. 284v Christus en de Samaritaanse vrouw; Meester van het Gebedenboek van Dresden: o.a. f. 121 aanbidding door de herders, f. 285 doortocht door de Rode Zee; Meester van het Oudere Gebedenboek van Maximiliaan I en werkplaats: o.a.: f. 21v Voetwassing, f. 28v Verraad, f. 37v kruisweg, f. 41v Kruisnageling, f. 44v Kruisafneming, f. 59v Kruisiging, f. 339v st Catharina, f. 342v st Barbara; Meester van de Gebedenboeken van omstreeks 1500: o.a. de kalender

literatuur:

• Winkler 1925 (1978), p. 189
• Italian Libraries 1997, p. 216-7
• Brinkmann 1997, p. 201-211, 391
• Smeyers 1998, p. 470
• Los Angeles-London 2003, nr. 93

Madrid, Biblioteca Nacional

Ms vitr 25-5 Voustre Demeure getijdenboek, Valenciennes, Gent en Brugge (?), ca 1475-1480 verluchting door de Weense Meester van Maria van Bourgondië, Lieven van Lathem, Simon Marmion en de Meester van het Dresdense Gebedenboek: alle 24 kalenderminiaturen

literatuur:

• Winkler 1925 (1978), p. 183
• Pächt 1948, p. 39-40, 67-68
• Lieftinck 1969, p. 77-108
• Brinkmann 1997, p. 183-196, 390
• Smeyers 1998, p. 395
• Los Angeles-London 2003, nr. 20

New York, Pierpont Morgan Library

Ms m 1077 getijdenboek, Brugge, ca 1475

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 391

Nova Rise, Kloosterbibliotheek

Ms 10 getijdenboek, Brugge, 1480 dedicatieminiatuur door verluchter uit omgeving van de Gentse Accociés, overige 13 volbladminiaturen door de Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Pächt 1948, p. 65, nr. 9
• Brinkmann 1997, p. 124-129, 392
• Los Angeles-London 2003, nr. 36

Palermo, Biblioteca Nazionale

Ms Fondo Museo 6 getijdenboek, Brugge ca 1500-1510? kalender door de Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 392

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal

Ms 290 getijdenboek, Brugge, ca 1470

Ms 638 en 639 Zogenaamde Getijdenboek van de Maitre aux fleurs, Brugge (en Gent?) ca 1480-1485 kalendermedaillons door de Meester van het Dresdense Gebedenboek; de hoofdminiaturen, m.u.v. f. 14v en f. 75 in de 1e band die van een andere, Gentse?, hand stammen, door de Meester van de Gebedenboeken van omstreeks 1500

literatuur:

• Winkler 1925 (1978), p. 193
• Brinkmann 1997, p. 305-8, 392

Ms 661 en 662 Lectionarium van Antoine Clabault, Amiens, ca 1495-1500 verluchting 1e band door Meester van het Dresdense Gebedenboek, 2e band door de Meester van Antoine Clabault

literatuur:

• Avril & Reynaud 1993, nr. 220
• Brinkmann 1997, p. 255-8, 392
• Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 120

Parijs, Bibliothèque Nationale

Ms fr 961 Traité du péché de vauderie, Brugge ca 1470 werkplaats van de Meester van Antoon van Bourgondië of (werkplaats van de) Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Brussel 1959, nr. 118

Zie verder onder de Meester van Antoon van Bourgondië

Ms fr 2645 en 2646 Froissart, Chroniques, banden III en IV verluchting door Philippe de Mazerolles/Meester van Antoon van Bourgondië, de Meester van Margareta van York en de Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Brussel 1959, nr. 109
• Brinkmann 1997, p. 393
• Los Angeles-London 2003, nr. 71
• Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 117

Ms fr 2693 René d’Anjou, Livre des Tournois, Brugge, ca 1475-1480, verluchting door de Meester van Edward IV: f. Ar, Bv, Cr; de Meester van de Soane Josephus: f. 2v, 6r, 7v, 11r, 46v, 47r, 56v, 57r, 60v, 61r, 64v; de Meester van het Dresdense Gebedenboek: f. 4r, 31v, 32r, 35v, 36r, 40v, 41r, 41v, 42r

literatuur:

• Blois & Brussel 1992, nr. 51
• Avril & Reynaud 1993, p. 236
• Brinkmann 1997, p. 291-6, 393, 398
• Hans-Colas & Schandel 2009, p. 284-7, nr. 72
• Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 118

Ms lat 1047 brevier, Brugge ca 1495-1500 alle 67 initialen door de Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 392

Ms lat 1416 getijdenboek, Amiens, kort na 1490

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 393

Ms nouv acq fr 16428 gebedenboek van Filips de Goede, ca 1460 en Brugge, ca 1495/1500 verluchting door Simon Marmion, Dreux Jehan en Lieven van Lathem; de 7 miniaturen die het later toegevoegde Lazarus-visioen illustreren zijn van de hand van de Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 393
• Smeyers 1998, p. 393

Parijs, Les Enluminures

Catalogus 8 (1999), no. 24 los blad met leger van Alexander de Grote uit een Alexander Roman (destijds f 296), Brugge, ca 1470-1480. Ander blad uit hetzelfde manuscript is Londen, Sotheby’s, catalogus 4 december 2007, lot 10

literatuur:

• Manchester 1960, nr. 15
• Brinkmann 1997, p. 107-8, afb. 91
• Sotheby’s 4 december 2007, in lot 10

Parijs, Louvre, Cabinet des Dessins

Inv nr 20694-20694bis Twee losse volbladminiaturen met Tronende Madonna en Heilige Brabara, afkomstig uit het Gebedenboek van Dresden, thans in Dresden

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 386

Poitiers, Bibliothèque municipale

Ms 57/269 getijdenboek, Brugge, ca 1480/1485 en Brugge, ca 1510 verluchting door de Meester van de Davidsscenes in het Breviarium Grimani en de Meester van de Gebedenboeken van omstreeks 1500; op f. 51 is later toegevoegd een van de hand van de Meester van het Dresdense Gebedenboek afkomstige miniatuur uit het La Flora Getijdenboek uit Napels

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 393

Privé-verzameling, Engeland (1997)

Getijdenboek, Amiens, kort voor 1495

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 395

Getijdenboek van Aldenham, Brugge, ca 1505-1510, verluchting door de Meester van het Dresdense Gebedenboek: de miniaturen; Meester van de Kalender van het Breviarium van Isabella van Castilië: kalenderillustraties en randen

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 317-8, 394

Getijdenboek van Jean de Carpentin, Brugge, ca 1475-1480

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 395
• Los Angeles-London 2003, nr. 48
• Bovey 2011

Getijdenboek van Major Abbey, Brugge, ca 1470 volbladminiaturen door de Meester van het Dresdense Gebedenboek, randen door de Dresdener Navolger van Willem Vrelant

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 44-45, 394

Rotthalmünster, Antiquariaat Heribert Tenschert

Ms s.n. Getijdenboek, Amiens, ca 1490-1495

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 394

Ms s.n. getijdenboek, Brugge, ca 1480 Meester van het Dresdense Gebedenboek, 15 volbladminiaturen en 26 gehistorieerde initialen (internet december 2023, voorheen onbekend)

literatuur:

• Heribert Tenschert, internet, december 2023

Tournai, Bibliothèque de la ville

Cod 4 A Cartularium van de Hospizes St. Jacques, Tournai 1489, de enige miniatuur, het frontispice op f. 4, door de Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 394
• Smeyers & Van der Stock 1997, nr. 30

Vaticaanstad, Biblioteca Apostolica Vaticana

Cod ross 62 getijdenboek, Brugge, ca 1500, alle volbladminiaturen zijn verwijderd uit dit handschrift, waarvan er 2 zich thans in Krakau bevinden; de kalender met haar 24 medaillons, is van de hand van de Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Brinkmann 1997, p. 385

Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek

Cod ser n 13239 getijdenboek van Filips van Kleef, Gent, ca 1470-1480, omgeving van de Weense Meester van Maria van Bourgondië en de Meester van het Dresdense Gebedenboek aldus o.a. Thoss 1987; echter in Pächt-Thoss 1990 genoemd als uitstekend werk van de Meester van het Oudere Gebedenboek van Maximiliaan I, met hulp van de Meester van de Gebedenboeken van omstreeks 1500, naar ontwerpen van de Meester van het Dresdense Gebedenboek

literatuur:

• Brussel 1962, nr. 7
• Thoss 1987, nr. 18
• Pächt-Thoss 1990, p. 90-98

Literatuur

1. James 1895 (1), p. 43-51
2. Winkler 1913 (2)
3. Winkler 1914
4. Winkler 1921
5. Destrée & Bautier 1924
6. Winkler 1925 (1978), p. 95-101, 159, 160, 169, 170, 180, 183, 189, 193
7. Pächt 1948, p. 39-40, 65, 67-68, nr. 9
8. Brussel 1959, nrs. 109, 118, 256, 257
9. Manchester 1960, nr. 15
10. Brussel 1962, nr. 7
11. Sotheby’s 10 juli 1967, nr. 83
12. Lieftinck 1969, p. 77-108
13. Harthan 1977, p. 146-9
14. Den Haag 1979, nr. 56
15. Boeren 1979, p. 160-161
16. Brugge 1981, nrs. 90, 97, p. 188-192
17. Plotzek & Von Euw II (1982), IX/18
18. Kren 1983, nrs. 4, 5, p. 10-11, 33, 40-48, fig. 5a, 5b, 5c, pl. VII
19. Smeyers & Cardon 1984, p. 178-182
20. Thoss 1987, nr. 18
21. Keulen 1987, nr. 73
22. Sotheby’s 19 juni 1989, lot 3027
23. König 1990, nr. 31
24. Pächt-Thoss 1990, p. 90-98
25. Brinkmann 1991
26. König 1991 (2), nr. D
27. Blois & Parijs 1992, nr. 51
28. Avril & Reynaud 1993, nrs. 127, 220
29. Cambridge 1993, nr. 28
30. Backhouse 1994
31. Italian Libraries 1997, p. 216-217
32. Brinkmann 1997, p. 113-121, 335-341, 384, 386, 397, kleurafb. 61, 62
33. Wieck 1997, p. 94
34. Smeyers & Van der Stock 1997, p. 14, 15, 19, 25, 26; nrs. 2, 30, 38
35. Backhouse 1997, nr. 191
36. Smeyers 1998, p. 340-341, 393, 395, 420, 425-7, 429, 470, 480
37. Keulen 2001, nrs. 22, 25
38. Walther 2001, p. 364-365, 402-403
39. Backhouse 2002
40. Brugge 2002 (2), nr. 78, afb. p. 74
41. Legaré 2003
42. Los Angeles-London 2003, nrs. 32, 33, 36, 44, 48, 49, 53, 71, 72, 73, 93, 124
43. Cambridge 2005, nrs. 95, 128
44. Clark 2006
45. Legaré 2006
46. Hans-Colas & Schandel 2009, p. 284-7, nr. 72
47. Sotheby’s 4 december 2007, lot 10
48. Bovey 2011
49. Watson 2011, cat. nr. 72 (vol. I, p. 401-411)
50. Parijs-Brussel 2011-2012, p. 409-420, nrs. 117, 118, 119, 120, 121
51. De Hamel 2016, p. 508-565
52. Ricciardi & Panayotova 2017