Meester van Etienne Sanderat de Bourgogne
(Master of Etienne Sanderat de Bourgogne| Maître d’Etienne Sanderat de Bourgogne)
Frans boekverluchter, werkzaam in Parijs rond 1440-1453. Ontleent zijn naam aan een door hem verluchte kopie van een Livre de la propriété des choses (Amiens, Bibliothèque municipale, ms. 399), in 1447 geschreven door Etienne Sanderat (of: Sauderat).
In 1453 verluchtte hij een zich thans te Den Haag in de Koninklijke Bibliotheek bevindende Livre de l’information des princes, een rond 1300 door een onbekende auteur in Parijs geschreven vorstenspiegel, waarin de regels voor een goed bestuur door een koning of andere heerser worden uitgelegd.
Afgebeeld is een miniatuur waarop Thomas van Aquino (aan wie de tekst destijds ten onrechte werd toegeschreven), staande achter een katheder les geeft aan verschillende personen die bij het bestuur van een land betrokken zijn.
De tekst werd rond 1379 uit het Latijn in het Frans vertaald door Jean Golein, een karmeliet die aan de Parijse universiteit onderricht gaf. De opdracht tot deze vertaling werd gegeven door koning Charles V, die ernaar streefde belangrijke werken voor een groter publiek toegankelijk te maken.
Het onderhavige handschrift werd in 1453 gemaakt voor de uit Italië afkomstige, in Brugge gevestigde koopman Giovanni Arnolfini, vooral bekend van het portret dat Jan van Eyck in 1434 schilderde van hem en zijn bruid (Londen, National Gallery).
Ook een bijzondere in rolvorm vervaardigde anonieme Chronique Universelle, met een lengte van ruim 18,5 meter en een hoogte van 55 centimeter, is van zijn hand. Deze rol bevat 65 miniaturen (Hamburg, Dr. Jörg Günther Antiquariat, Catalogus 8 (2006) nr. 21).
Een thans in Boston, Public Library, ms Pb 32) bewaarde Chronique universelle komt qua stijl, inhoud en formaat overeen met dit handschrift.
Karakteristiek voor de stijl van de Meester van Etienne Sanderat de Bourgogne is de weergave van de grond met kleine, decoratieve bomen in een opvallende geeltint. Ook behoort tot zijn palet een ongewone kleur turkoise, gebruikt voor het weergeven van water.
Traditioneel wordt de stijl van onze verluchter gelokaliseerd in Noord-Frankrijk, maar uit onderzoek is gebleken dat de meester ook in Parijs werkzaam was.
Voorts vertoont de laatste ronde miniatuur in de hierboven al besproken Chronique universelle in Hamburg, met een afbeelding van Louis XI, verwantschap met de in Rouen werkzame Meester van de Échevinage van Rouen alias de Meester van de Geneefse Latini.
Catalogus
Amiens, Bibliothèque municipale
Ms. 399 Livre de la propriété des choses, Parijs, ca 1447 verlucht door de Meester van Etienne Sanderat de Bourgogne
Bibermühle, Antiquariaat Heribert Tenschert
Ms s.n. Guillaume de Digulleville, Pèlerinage de la Vie Humaine et Pèlerinage de l’Ame, Paris, ca 1440 201 miniaturen, inclusief frontispices door de werkplaats van de Meester van de Münchener Legenda aurea en 196 kolom-wijde miniaturen door de Meester van Étienne Sanderat de Bourgogne
literatuur:
- Site Tenschert (2004)
Boston, Public Library
Ms Pb 32 Chronique universelle, Parijs, ca 1450 verluchting in stijl van Meester van Étienne Sanderat de Bourgogne
literatuur:
- Davis 2006, p. 43-49
Den Haag, Koninklijke Bibliotheek
Ms 76 E 20 Le Livre de l’information des princes (vert. door Jean Golein), Parijs, 1453
literatuur:
- Byvanck 1924, nr. 20, pl. XXII, XXIII
- Den Haag 1998, nr. 44
- Den Haag 2002, nr. 51, afb. 94, 95
Hamburg, Dr. Jörg Günther Antiquariat
Catalogus 8 (2006) nr. 21 Chronique universelle, Parijs, ca 1450 met toevoegingen na 1461 en correcties na 1467; rol met een lengte van 18,5 meter en een hoogte van 55 centimeter; inhoud: geschiedenisbeschrijving van de schepping tot de Franse koning Karel VI, versierd met 65 miniaturen door de Meester van Étienne Sanderat de Bourgogne
literatuur:
- Fossier 1980-1981, p. 163-183
- König 1991 (1), p. 50-53, pl. 1
- Hurel 1992, p. 29-40
- Hurel 1994, p. 303-314
- Hurel 1996 p. 125-135
- Jörg Günther 2006, nr. 21
Literatuur
- Byvanck 1924, nr. 20, pl. XXII, XXIII
- Fossier 1980-1981, p. 163-183
- König 1991 (1), p. 50-53, pl. 1
- Hurel 1992, p. 29-40
- Hurel 1994, p. 303-314
- Hurel 1996, p. 125-135
- Den Haag 1998, nr. 44
- Den Haag 2002, nr. 51, afb. 94, 95
- Site Tenschert (2004)
- Davis 2006, p. 43-49
- Jörg Günther 2006, nr. 21