Malibu, J. Paul Getty Museum, Ms 57, f. 13r: Binnenkomst in Jeruzalem

Meester van Guise

Frans boekverluchter, werkzaam in de jaren 1420. Ontleent zijn sedert Millard Meiss zijn monumentale werk over de Franse boekverluchtingskunst het licht liet zien (1968-1974) gebruikelijke naam aan een mede door hem verlucht getijdenboek, thans bewaard als ms. 64 in het Musée Condé te Chantilly. De belangrijkste miniatuur uit dit handschrift, een Annunciatie, werd echter geschilderd door de Meester van Boucicout, terwijl een ander vaak afgebeeld tafereel uit het handschrift, een Kruisiging, het werk is van de Meester van Egerton 1070.

Als we voorts nagaan dat de naamgevende familie Guise eerst eeuwen later in het bezit van het handschrift kwam, dan is duidelijk dat deze naamgeving tamelijk ongelukkig is. In König 2000, nr. 6 wordt dan ook voorgesteld de meester te hernoemen in de Meester van Guy de Laval, zulks naar de eerste eigenaar van een ander, hierna te behandelen,  handschrift, Guy XIV Laval, die op folio 196v zijn naam heeft geschreven. 

Het handschrift dat in opdracht van deze Guy de Laval werd vervaardigd betreft een getijdenboek uit ca 1420 en bevat 31 grotere miniaturen, waarvan drie volbladminiaturen. Alle miniaturen zijn geschilderd door onze Meester van Guise alias de Meester van Guy de Laval, met uitzondering van de laatste miniatuur, f. 172r, welke van de hand is van de Meester van Jeanne Raguenel, een in Bretagne werkzame kunstenaar.

Juist deze miniatuur biedt aldus het antwoord op de vraag waar het getijdenboek van Guy de Laval werd verlucht: de Parijse kunstenaar Meester van Guise alias Meester van Guy de Laval vervaardigde zijn hoofdwerk niet in Parijs, maar reisde af naar Laval in Bretagne om aldaar de opdracht van Guy de Laval te vervullen.

De Meester van Guise alias Meester van Guy de Laval werkte samen met de Meester van Boucicout, de Meester van de Cité des Dames en de Meester van Egerton 1070 in de jaren 1410-1420 en zette zijn werkt voort tot aan de jaren 1430. Onze meester ontleent zijn stijl van werken aan met name die van de Meester van Boucicout, hoewel zijn kleurpalet – vrij sterke rood-, blauw- en groentonen – lijken op die gebruikt door de werkplaats van de Meester van de Cité des Dames. Een van de stijlkenmerken van onze meester is het schilderen van prachtige rode luchten doorkliefd met goudkleurige wolken (zie bijv. de Vlucht naar Egypte in New York, Pierpont Morgan Library, ms. 1004, f. 54r).

Catalogus

Baltimore, Walters Art Gallery

Ms 276 getijdenboek, Parijs, ca 1410-1420 verluchting door Meester van Guise en andere volgelingen van Meester van Boucicaut

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, nr. 202
  • Baltimore 1949, nr. 89
  • Meiss 1974, p. 389
  • Washington DC 1975, nr. 54
  • Wieck 1988 (2001), nr. 27
  • Randall 1989, nr. 93

Chantilly, Musée Condé

Ms 64 getijdenboek van François de Guise, Parijs, ca 1420 verluchting door Meester van Boucicout: f. 25 Annunciatie; Meester van Egerton 1070: f. 103 Kruisiging; Meester van Guise alias Meester van Guy de Laval: overige verluchting

literatuur:

  • Chantilly 1900-1901, I , nr. 64
  • Chantilly 1930, nr. 25
  • Meiss 1968, p. 81
  • Meiss 1974, p. 385, 389-390
  • König 2000, p. 107-8

Cleveland, Museum of Art

Ms 42.169 getijdenboek, Parijs, ca 1410-1420

literatuur:

  • Meiss 1974, p. 389

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek

Ms 135 J 9 getijdenboek, Parijs, ca 1425-1450 verluchting door Meester van Guise alias Meester van Guy de Laval

literatuur:

  • Clark 2009
  • Clark 2016, p. 285

Keulen, Renate König Collectie

Ms nr 8 Getijdenboek van Guy XIV de Laval, West-Frankrijk (Laval?), ca 1420 verluchting door Meester van Guise alias Meester van Guy de Laval en Meester van Jeanne Raguenel: f. 172r Margaretha

literatuur:

  • Parijs, Drouot, Catalogus 30 november 1998 (“Weiller”), lot 53
  • König 2000, nr. 6
  • Keulen 2001 (1), nr. 8

Londen, British Library

Ms Yates Thompson 46 getijdenboek, Parijs, ca 1410 verluchting door Meester van Bedford: f. 14v, 61v, 84, 156v;  twee leden van de werkplaats van de Meester van Bedford: resp. f. 68v, 100v, 150 en f. 16v, 45, 55v, 72v, 79, 141v;  Meester van Mazarine: f. 25;  artiest uit de omgeving van de Meester van Guise alias Meester van Guy de Laval: f. 13, 18v, 113v, 117, 122, 127, 133, 137v; artiest uit de omgeving van een van de artiesten van Oxford, Bodleian Library, ms Douce 144: f. 199, 204v

literatuur:

  • Site british Library (2006)

Londen, Sotheby’s

Catalogus 8 december 2015, lot 63 getijdenboek, Parijs, ca 1410-20  f.23r, Annunciation; f.46v Visitation; f.58r Nativity, with Joseph seated, the Virgin kneeling in adoration of the Child, who lies on a large bed; f.64r Annunciation to the Shepherds; f. 68v Adoration of the Magi; f.72v Presentation in the Temple; f.77r Flight into Egypt; f. 84r Coronation of the Virgin; f.89 r David in Penitence; f.106v, Crucifixion; f.110v Pentecost; f.114v Funeral service; f. 157r Madonna and Child enthroned, the Virgin giving a small sprig of a plant to the child; f.163r Last Judgement

literatuur:

  • Sotheby’s 8 december 2015, lot 63

Malibu, J. Paul Getty Museum

Ms 57 getijdenboek, Parijs, ca 1415-25, verluchting door de Meester van Spitz: f. 25r de vier evangelisten, f. 31r kruisweg, f. 33v maagd en kind getroond, f. 42v Christoffer draagt Christuskind, f. 45v Sint Catharina, f. 50r annunciatie, f. 84r geboorte, f. 89v aankondiging aan de herders, f. 103v vlucht naar Egypte, f. 112r kroning van de Maagd, f. 138r koning David in gebed, f. 169v hof van Getsemane, f. 170v verraad van Jezus, f. 172v geseling, f. 176v Maagd en Kind, f. 181v kruisafneming, f. 187v pinksteren, f. 194r begrafenis; de Meester van Guise: f. 13r binnenkomst in Jeruzalem en de Meester van de Harvard Hannibal; f. 71r visitatie, f. 98v presentatie in de tempel

literatuur:

  • Clark 2003

Voor verdere literatuur zie onder Meester van Spitz

New York, Pierpont Morgan Library

Ms M 1004 getijdenboek van Charlotte van Savoye, ca 1420-23, verluchting door Meester van Guise alias Meester van Guy de Laval, Bedford  Meester, volgeling van de Boucicaut Meester, Meester van Morgan 453 en Spitz  Meester (voorheen Forth Worth, Texas, Collection of Arthur Haddaway)

literatuur:

  • Meiss 1974, p. 389
  • Plummer 1982, nr. 2
  • Wieck 1997, nr. 56

Parijs, Bibliothèque Nationale

Ms fr 9 Guiart des Moulins, Bible historiale (deel 1), Parijs, ca 1412, verluchting door Meester van Guise alias Meester van Guy de Laval: f. 35v-49v, 119v-159v, 188v-225v, 237-249, 275-278, 288-306; werkplaats Meester van Bedford: f 283; werkplaats Meester van Egerton 1070: f 19-25v; werkplaats van de Meester van de Cité des Dames: f 1-16v, 28v-32v, 63-113, 168v-184v, 229, 232, 253v-273v

literatuur:

  • Parijs 1955, nr. 204
  • Meiss 1974, p. 365, 380, 386, 389-390

Ms fr 10 Guiart des Moulins, Bible historiale (deel 2), Parijs, ca 1412 verluchting door Meester van Guise alias Meester van  Guy de Laval: f. 410-412v, 585v-598v; werkplaats Meester van Egerton 1070: f 334-387; werkplaats van de Meester van de Cité des Dames: f 416-572;  werkplaats van de Meester van  Boucicaut : f. 318 en f. 330v

literatuur:

  • Prijs 1955, nr. 204|
  • Meiss 1968, p. 114-5
  • Meiss 1974, p. 380, 386, 389-390

Rotthalmünster, Antiquariaat Heribert Tenschert

Catalogus Leuchtendes Mittelalter V (1993), nr. 13 getijdenboek, Parijs, ca 1420 verluchting door Meester van de Harvard Hannibal en de Meester van Guise: f. 127r David en f. 149v kruisvinding

literatuur:

  • König 1993, nr. 13

Waddesdon Manor, James A. de Rothschild Collection

Ms 54 getijdenboek van Guillebert de Lannoy, Parijs, ca 1425  verluchting door Meester van Guise alias Meester van Guy de Laval: f 61, 75, 115; Meester van de Cité des Dames: f 17; Meester van de Harvard Hannibal: 13, 15, 19-29, 113v, 114 en alle gehistorieerde initialen

literatuur:

  • Meiss 1974, p. 390
  • noot rw: in cat. van Delaissé-Marrow-de Wit 1977 wordt dit handschrift aangeduid als ms 4 (ipv 54)

Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek

Ms 2561 Boccaccio, Décaméron (vert. door Laurent de Premierfait), Parijs, ca 1410-1420

literatuur:

  • Meiss 1974, p. 390

Literatuur

  1. Chantilly 1900-1901, I, nr. 64
  2. Chantilly 1930, nr. 25
  3. De Ricci 1935-1940, I, nr. 202
  4. Baltimore 1949, nr. 89
  5. Parijs 1955, nr. 204
  6. Meiss 1968, p. 81, 114-5
  7. Meiss 1974, p. 365, 380, 385, 389-390
  8. Washington DC 1975, nr. 54
  9. Plummer 1982, nr. 2
  10. Wieck 1988 (2001), nr. 27
  11. Randall 1989, nr. 93
  12. König 1993, nr. 13
  13. Wieck 1997, nr. 56
  14. Parijs, Drouot, Catalogus 30 november 1998 (“Weiller”), lot 53
  15. König 2000, nr. 6, p. 88-109
  16. Clark 2003
  17. Site british Library (2006)
  18. Clark 2009
  19. Sotheby’s, Catalogus 8 december 2015, lot 63
  20. Clark 2016, p. 285