Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek, Cod ser n. 12707 frontispice (detail)

Meester van Johannes Gielemans

Master of Johannes Gielemans | Maître de Johannes Gielemans

Direct link to Madrid, Biblioteca Nacional, Ms Vitr. 24-10

Vlaams boekverluchter, werkzaam omstreeks 1460-1485 in Brussel en eventueel Gent. Hij ontleent zijn naam aan de verluchting van twee paginagrote miniaturen in een Hagiologium Brabantinorum (thans Wenen, Osterreichische nationalbibliothek, ms s.n. 12706-12707), gewijd aan de levens van Brabantse heiligen en geschreven door Johannes Gielemans, monnik in het Rooklooster nabij Brussel (zie Pacht-Thoss 1990, p. 112-115).

Ook aangeduid (door Smeyers 1998) als de Meester van Fernando de Lucena, zulks naar een Triunfo de las donas, thans bewaard in Brussel. Dit van oorsprong Spaanse werk werd door de Portugees Fernando de Lucena in het Frans vertaald in opdracht van Filips de Goede en diens echtgenote, Isabella van Portugal.

De Franse bewerking werd vroeger toegeschreven aan de Portugees Vasques de Lucena, vandaar dat onze verluchter in oudere literatuur ook wordt aangeduid als de Meester van Vasques (Vasque) de Lucena (Lucene).

Madrid, Biblioteca Nacional, Ms Vitr. 24-10, f. 112v: koning David in gebed

The Master of Johannes Gielemans Fernando de Lucena is known for his rich colours, predominantly blue, green, pink and red, which are repeated in the luxuriant borders, where large plant forms are mixed with humans, grotesques and animals, especially monkeys. Hij is voorts herkenbaar aan de houterige, irreële architectuur.

De meester van Johannes Gielemans is een verluchter uit de omgeving van de Weense Meester van Maria van Bourgondië, maar zijn ruwe en expressieve stijl mist de verfijning van laatstgenoemde. Naast acht andere verluchters werkte hij als hoofdverluchter mee aan de versiering van een schitterend getijdenboek uit omstreeks 1475 (thans Madrid).

Omtrent de (waarschijnlijk onterechte) vereenzelviging van de Meester van Johannes Gielemans (olim Meester van Fernando de Lucena) met Jean Hennecart zie onder laatstgenoemde.

Catalogus

Brussel, Koninklijke Bibliotheek

Ms 10778 Juan Rodriquez de la Camara, Triunfo de las donas, vertaling door Fernando de Lucena, Brussel, 1460

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 170
  • Brussel 1991 (2), p. 120-121
  • Utrecht/’s-Hertogenbosch 1993, nr. 157-1
  • Smeyers 1998, p. 327-8
  • Parijs-Brussel 2011, p. 202-203, nr. 29

Londen, Christie’s

Catalogus 8 juni 2005, lot 30 getijdenboek, Gent, ca 1460 (inhoud: Christ before Pilate f.15, the Flagellation f.17, Christ carrying the Cross f.18v, the Crucifixion f.20, Deposition f.21v, Entombment f.23, the Seven Gifts of the Holy Spirit, each presided over by the Dove of the Holy Spirit and labelled in Latin: Wisdom, owner presented by an angel to the Trinity, with God the Father enthroned, the Dove of the Holy Spirit and Christ as intercessor (full-page) f.24v, Council, a young man consults two older sages f.26, Knowledge, two older men point out the way to a younger man f.27, Fortitude, David and Goliath f.28, Understanding, a man plays a large organ, with an assistant pumping the two bellows f.29, Fear of the Lord f.30, Piety and Mercy, a condemned man kneels before a young ruler flanked by two councillors as the executioner sheathes his sword f.31; the Visitation (full-page) f.54v; St John on Patmos f.108, St Luke f.109v, St Matthew f.111, St Mark f.113, clerics reciting the Office of the Dead, the coffin beside an altar with elaborate altarpiece and tabernacle f.115; the Last Judgement (full-page) f.154v; St Basilissa holding a lily as symbol of her chaste marriage (full-page) f.180v; the stigmatised St Catherine of Siena, wearing the crown of thorns and holding a crucifix, an angel hovering above her head with a crown (full-page) f.185v.)  

literatuur:

  • Londen, Christie’s 8 juni 2005, lot 30

Catalogus 16 juli 2014, lot 16 getijdenboek van Henricus Ysendijc, Brussel, ca 1460 en Lille, ca 1475 verluchting door de Meester van Johannes Gielemans en anoniem meester. The subjects of the large coloured miniatures are: St Peter f.139, St Paul f.141, St Andrew f.142, St John the Evangelist f.142v, St James f.145, St Matthew f.147, St Thomas f.148, St James the Less f.149v, St Bartholomew f.150, St Simon Zelotes f.151 The subjects of the large semi-grisaille miniatures are: A cross on an altar f.30v, the Trinity f.36, scribe at a desk f.42, the empty Cross in a landscape f.49v, Pope Benedict XII at prayer f.64, man praying before an image of the Trinity f.65, Pieta f.86, St John the Baptist f.92v, Elevation of the Host f.104v, St Bernadino f.133v, St Michael f.134v, St Ursula and her companions before the Pope f.136, Christ washing the feet of the Apostles f.138v, St Jerome f.153, Crucifixion f.155v, St Sebastian f.158, St Erasmus f.160, St Adrian f.162v, St Anne holding the Virgin and Child f.164, St Anthony Abbot f.165, St Nicholas f.166, St Catherine f.168, St Barbara f.170, St Apollonia f.173v, St Christopher f.174, a monstrance on an altar f.189, the Presentation in the Temple f.194, the Virgin standing with the Child f.196v, the Virgin seated with a book f.198, the Virgin restraining the Child f.199, the Virgin suckling the Child f.203v, the Virgin seated with the Child standing f.206, Annunciation f.209v, the Virgin under a baldachin f.220v. The small semi-grisaille miniatures are on ff.53, 54v, 56, 57v, 61v

literatuur:

  • Londen, Catalogus 16 juli 2014, lot 16

Madrid, Biblioteca Nacional

Ms Vitr. 24-10 getijdenboek, Gent, ca 1475, verluchting door Meester van Johannes Gielemans e.a.; kalligrafie door Claes Spierinck

Madrid, Biblioteca Nacional, Ms Vitr. 24-10, f. 109v: koning David in gebed

literatuur:

  • Smeyers 1998, p. 399

New York, Public Library

Ms Spencer 17 Recueil de traits moraux et didactiques, Brussel, ca 1460

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, II, nr. 1338
  • New York 2006, nr. 96

Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek 

Cod ser n. 12706-12707 Johannes Gielemans, Hagiologium Brabantinorum, Brussel, ca 1470-1486 Meester van Johannes Gielemans

Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek, Cod ser n. 12707 frontispice

literatuur:

  • Wenen 1952, nr. 210
  • Brussel 1962, nrs. 125-126 als Meester van Jan Gielemans
  • Thoss 1987, nrs. 52-53 als omgeving Loyset Liedet
  • Pacht-Thoss 1990, p. 112-115 als Meester van Johannes Gielemans
  • New York 2006, in nr. 96 als New York 2006, nr. 96
  • Parijs-Brussel 2011, p. 202-203, nr. 29 als Meester van Johannes Gielemans

Cod ser n. 12710 Johannes Gielemans, Historiologium Brabantinorum, Brussel, ca 1480 Meester van Johannes Gielemans

literatuur:

  • Brussel 1962, nr. 129
  • Pacht-Thoss 1990, p. 116-118 als omgeving Loyset Liedet
  • New York 2006, in nr. 96 als New York 2006, nr. 96
  • Parijs-Brussel 2011, p. 202-203, nr. 29 als Meester van Johannes Gielemans

Literatuur

  1. De Ricci 1935-1940, II, nr. 1338
  2. Wenen 1952, nr. 210
  3. Brussel 1959, nr. 170
  4. Brussel 1962, nrs. 125-126, 129
  5. Thoss 1987, nrs. 52-53
  6. Pacht-Thoss 1990, p. 112-115, 116-118
  7. Brussel 1991 (2), p. 120-121
  8. Smeyers 1998, p. 269, 270, 326, 327, 328, 399
  9. Utrecht-’s-Hertogenbosch 1993, nr. 157-1
  10. Londen, Christie’s 8 juni 2005, lot 30
  11. New York 2006, nr. 96
  12. Parijs-Brussel 2011, p. 202-203, nr. 29
  13. Londen, Catalogus 16 juli 2014, lot 16