Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. Neérlandais 1, f. 58v (detail)

Meester van de Vlaamse Boëthius

Vlaams boekverluchter, werkzaam in Gent tussen 1480 en 1520. Hij ontleent zijn naam aan een Middelnederlandse versie van Boëthius’ “Vertroosting van de Wijsbegeerte”, in 1492 gekopieerd in opdracht van de Brugse bibliofiel Lodewijk van Gruuthuse.

De meester is herkenbaar aan de uitgelengde, magere personages in nauwsluitende kledij. Ze beheersen hun gevoelens. Hun bewegingen zijn eerder stroef. Soms zijn de randen indrukwekkend illusionistisch, met akanten in brons- en goudkleur op gekleurde grond, met daartussen bloemen, vogels en insecten.

De meester van de Vlaamse Boëthius was een belangrijk leverancier voor Lodewijk van Gruuthuse: bijna de helft van zijn oeuvre was voor hem bestemd. Deze verluchter werd door Winkler vroeger aangeduid als de “zogenoemde Alexander Bening” (zie ook onder Alexander Bening).

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. fr. 11, f. 3v

Catalogus

Londen, British Library

Ms Royal 15 E 1 William of Tyre, Historia rerum in partibus transmarinis gestarum (Livre d’Eracle), Brugge, ca 1479-1480 verluchting voorheen toegeschreven aan Alexander Bening, maar thans toegeschreven aan de Meester van de Vlaamse Boëthius en assistenten, de Meester van Edward IV en een verluchter van Parijs, Bibliothèque Nationale, fr. 82

literatuur:

  • Winkler 1925, p. 179
  • Dogaer 1987, p. 158
  • Backhouse 1997, nr. 180
  • London-Los Angeles 2003, nr. 87
  • London 2011, p. 293
  • Parijs-Brussel 2011-2012, p. 425

Ms Royal 15 E II Bartholomeus Anglicus, Livre des propriétés des choses (Deel 1), Brugge 1482 verluchting door Brugse Meester van 1482 en assistent van de Meester van de Vlaamse Boëthius

literatuur:

  • Winkler 1925, p. 179
  • Watson 1979, no. 897
  • Carley 2000, H1. 61
  • Londen 2011-2012, nr. 93

Ms Royal 15 E III Bartholomeus Anglicus, Livre des propriétés des choses (Deel 2), Brugge 1482 verluchting door Meester van Edward IV: f. 200r, 269r en assistent van de Meester van de Vlaamse Boëthius

literatuur:

  • Winkler 1925, p. 139
  • Watson 1979, no. 897
  • Carley 2000, H1. 53
  • Londen 2011-2012, nr. 93

Ms Royal 16 G III Jean Aubert , La vie de notre seigneur Jhesucrist, La Vengance de la mort Jhesu Christ, Gent, 1479, verluchting door Meester van de Vlaamse Boëthius

literatuur:

  • Los Angeles-London 2003, p. 309
  • London 2011, nr. 152
  • Reynolds 2013, p. 142-3

Ms Royal 18 E.iv Valerius Maximus, Faits et dits mémorables des romains, vertaling door Simon de Hesdin en Nicolas de Gonesse, volume 2, Brugge 1479, verluchting door Meester van de Witte Inscripties en 1 miniatuur op f. 19r door Meester van de Vlaamse Boëthius

literatuur:

  • Los Angeles-London 2003, p. 290 en noot 2

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal

Ms 5082-5083 Flavius Josephus, Antiquités des Juifs, Gent, ca 1485-1495, verluchting door de Meester van de Vlaamse Boëthius, de Meester van Edward IV en de Meester van de Alledaagse Hoofden

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 117, 191 als de zogenoemde Alexander Bening
  • Dogaer 1987, p. 158 als de zogenoemde Alexander Bening
  • Los Angeles-London 2003, p. 294

Parijs, Bibliothèque Nationale

Ms fr 11-16 Flavius Josephus, Antiquités des Juifs, Gent, ca 1480-1483

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. fr. 12, f. 101r

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 117, 191 als de zogenoemde Alexander Bening
  • Dogaer 1987, p. 158 als Alexander Bening
  • Brugge 1992, p. 147
  • Los Angeles-London 2003, p. 294
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 127

Ms fr 38 Caesar, Commentaires, Gent, ca 1485 Meester van de Vlaamse Boëthius

literatuur:

  • Dogaer 1987, p. 158 als Alexander Bening
  • Brugge 1992, p. 147

Ms fr 82 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, vol. 5a, Brugge, ca 1470 Meester van de Chronique d’Angleterre, Meester van de Vlaamse Boethius

literatuur:

  • Brugge 1992, p. 147

Ms fr 83 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, Brugge, ca 1470 Meester van de Vlaamse Boethius

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. fr. 83, f. 161r (detail)

literatuur:

  • Brugge 1992, p. 147

Ms fr 84 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, Brugge, ca 1470 Meester van de Chronique d’Angleterre, Meester van de Vlaamse Boethius

literatuur:

  • Brugge 1992, p. 147
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 126

Ms fr 85 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, Brugge, ca 1470 Meester van de Chronique d’Angleterre, Meester van de Vlaamse Boethius

literatuur:

  • Brugge 1992, p. 147

Ms fr 181 La vie de notre seigneur Jésus-Christ, Vengeance de notre seigneur Jésus-Christ, Gent, ca 1480

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 117, 191 als de zogenoemde Alexander Bening
  • Brussel 1959, nr. 200, pl. 61 als niet-geïdentificeerd kunstenaar
  • Gent 1975, nr. 619
  • Brugge 1981, nr. 112, kl. pl. 27, 28
  • Dogaer 1987, p. 158
  • Brugge 1992, p. 147
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 125

Ms fr 190 Jean Gerson, Le secret parlement de l’homme a son ame & Seneca, Les quatre vertus principaux (Franse vertaling door Jehan Trousseau), Gent, ca 1485 Meester van de Vlaamse Boëthius

literatuur:

  • Dogaer 1987, p. 158 als Alexander Bening
  • Brugge 1992, p. 147

Ms fr 2692 Le livre des tournois du roi René, Parijs, ca 1489 verluchting door Meester van Kardinaal de Bourbon: frontispice; Meester van de Vlaamse Boëthius: overige 30 miniaturen

literatuur:

  • Schandel & Hans-Collas 2009, p. 288-290

Ms fr 9136 Livre des simples médicines,Gent, ca 1485 Meester van de Vlaamse Boëthius

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. fr 9136, f. av-1r

literatuur:

  • Dogaer 1987, p. 158 als Alexander Bening
  • Brugge 1992, p. 147

Ms lat 8733a Nicole Oresme, De origine et natura … mutationibus monetarum

literatuur:

  • Dogaer 1987, p. 158 als Alexander Bening
  • Brugge 1992, p. 147

Ms néerl. I Boëthius, De consolatione philosophiae, Gent, 1492

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. Neérlandais 1, f. 12v

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 117, 191 als de zogenoemde Alexander Bening; handschrift aangeduid als ms. fr. 1
  • Brugge 1981, nr. 115
  • Brugge 1992, p. 199 (nr. 138), 201, afb. op p. 145
  • Smeyers 1998, p. 412, 425
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 128

Literatuur

  1. Winkler 1925 (1978), p. 117, 139, 179, 191
  2. Brussel 1959, nr. 200, pl. 61
  3. Gent 1975, nr. 619
  4. Watson 1979, no. 897
  5. Brugge 1981, nrs. 112, 115
  6. Dogaer 1987, p. 158
  7. Brugge 1992, p. 147, 199 (nr. 138), 201, afb. op p. 145
  8. Backhouse 1997, nr. 180
  9. Smeyers en Van der Stock 1997, p. 22, 24 (afbeelding), 33
  10. Smeyers 1998, p. 405, 412, 425, 444
  11. Carley 2000, H1. 53, 61
  12. Los Angeles-London 2003, nr. 87, p. 290 en noot 2, p. 294, 309
  13. Schandel & Hans-Collas 2009, p. 288-290
  14. London 2011-2012, nrs. 93, 152, p. 293
  15. Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 125, 126, 127, 128; p. 425-433
  16. Reynolds 2013, p. 142-3