Meester van Wavrin
Master of Wavrin |Maître de Wavrin
Vlaams boekverluchter, werkzaam in de regio Lille (Rijssel), in het huidige Noord-Frankrijk gedurende het derde kwart van de 15e eeuw. De Meester van Wavrin ontleent zijn naam aan de militair en diplomaat Jean de Wavrin die daarnaast ook kronieken (zoals de Chronique d’Angleterre) en ridderromans schreef.
In voor deze Jean de Wavrin persoonlijk gemaakte boeken is de traditionele drager, het perkament, vervangen door papier. Dat vergde een aangepaste illustratietechniek, waarbij taferelen met dekkende verf werden vervangen door met lichte kleuren gewassen pentekeningen.
Deze handschriften steken schril af tegen de luxueuze copieën van de Bourgondische hertog en diens hovelingen. De lay-out is sober, met slechts initialen in penwerk. Toch gaat er van de tekeningen een grote aantrekkingskracht uit.
Er bestaat een zekere verwantschap met de houtsneden die toen opkwamen. Het oeuvre van de Wavrinmeester staat buiten de traditionele productie en doet verrassend modern aan.
Specializing in the production of pseudo-historical prose romances featuring the putative ancestors of actual Burgundian families, the artist was an attentive interpreter of these texts which were designed to commemorate the chivalric feats of past heroes and to foster their emulation by noble readers of the day. Integral to these heroes’ deeds is the notion of justice, their worth being measured by their ability to remedy criminal acts such as adultery, murder, rape, and usurpation.
In a corpus of 10 paper manuscripts containing the texts of 15 romances and over 650 watercolour miniatures, the stylized, expressive images of the Wavrin Master bring out with particular clarity the lessons in justice which these works offered their contemporary audience, many of whom, from the Burgundian dukes downwards, would have been responsible for upholding the law in their territories.
Chapters are devoted to issues such as the nature of just war and how it is linked to good rulership; what forms of legal redress the heroines of these tales are able to obtain with or without the help of a male champion; and what responses are available in law to a spouse betrayed by an adulterous partner.
Meerdere van de door de Wavrinmeester verluchte teksten zijn gekopieerd door Jean d’Ardenay, een uit Parijs afkomstige kopiist. In de literatuur is wel verdedigd dat de Wavrinmeester met deze Jean d’Ardenay te vereenzelvigen is. Deze veronderstelling wordt gestaafd door het feit dat de Wavrinmeester geen directe navolging heeft gekend.
De Meester van Wavrin hanteerde een cartoon-achtige stijl. Door middel van enkele krachtige lijnen van zijn pen creëerde hij sobere, goed uitgebalanceerde, composities.
Rijssel was een belangrijk centrum voor handschriften op papier (in plaats van op perkament). De verluchting van dit soort boeken bestaat niet uit geschilderde miniaturen, maar uit gekleurde tekeningen. Twee meesters blonken hierin uit. De voornaamste is de hier behandelde Meester van Wavrin, de ander is de Meester van de Champion des Dames. Ook Jean Miélot dient in dit verband te worden genoemd, met dien verstande dat de door hem vervaardigde tekeningen niet als eindproduct maar als minuut waren bedoeld.
(De Meester van Wavrin dient niet verward te worden met de enige tijd later in Brugge werkzaam zijnde Meester van de Londense Wavrin).
Catalogus
Brussel, Koninklijke Bibliotheek
Ms 9547 Antoine de la Sale, Le petit Jehan de Saintré, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
Ms 9631 Roman de Girart de Nevers, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Winkler 1925 (1978), p. 166
- Dogaer 1987, p. 92
- Schandel 1997, vol. 1, p. 192-197, vol 2, p. 6-16
- Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 101
Ms 9632, 9633 Roman de Jean de Paris & Histoire d’Apollonius de Tyr, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Winkler 1925 (1978), p. 166
- Dogaer 1987, p. 92
Ms 9650, 9651, 9652 Histoire de Thèbe & Histoire de Troie, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
Ms 10238 Histoire des seigneurs de Gavre, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Winkler 1925 (1978), p. 166
- Dogaer 1987, p. 92
- Schandel 1997, vol. 1, p. 206-209, vol 2, p. 30-43
- Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 100
Genève, Bibliothèque publique et universitaire
Ms fr 183 Philippe de Mézières, Le Songe du vieux pèlerin, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
Gent, Universiteitsbibliotheek
Ms 470 Histoire d’Olivier de Castille, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
Lille, Bibliothèque municipale, Fonds Godefroy
Ms 134/50 Le chatelain de Couchy & Gilles de Chin, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal
Ms 4798 Recueil de traités sur la Terre sainte, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
Parijs, Bibliothèque Nationale
Ms fr 1973 Livre de l’ordre de chevalerie, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
Ms fr 9343, 9344 Roman de Turnus, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
Ms fr 11610 Livre du très chevaleureux comte d’Artois et de sa femme, fille du comte de Boulogne, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
- Avril & Reynaud 1993, nr. 48
- Schandel 1997, vol. 1, p. 203-206, vol 2, p. 110-118
- Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 97
Ms fr 12566 Roman de Florimont, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
- Schandel 1997, vol. 1, p. 200-203, vol 2, p. 119-133
- Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 99
Ms fr 12572 Histoire du très vaillant prince Jean d’Avesnes, Lille, ca 1450-1475
literatuur:
- Dogaer 1987, p. 92
- Schandel 1997, vol. 1, p. 197-200, vol 2, p. 135-152
- Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 98
Literatuur
- Winkler 1925 (1978), p. 69, 166,
- Dogaer 1987, p. 91-93
- Avril & Reynaud 1993, nr. 48
- Schandel 1997, vol. 1, p. 192-197, 197-200, 200-203, 203-206, 206-209, vol 2, p. 6-16, 30-43, 110-118, 119-133, 135-152
- Smeyers 1998, p. 348, 349
- Parijs-Brussel 2011-2012, p. 358-360, nrs. 97-101
- Brown-Grant 2020